Theo Tổ chức Nông lương Liên hiệp quốc (FAO), trong thế kỷ qua, sử dụng nước đã tăng gấp 2 lần so với tăng dân số, hiện có hơn 2 tỉ người sống trong các vùng khô hạn và dự báo đến năm 2025 sẽ có 2/3 dân số phải sống trong điều kiện thiếu nước. Do vậy, Liên hiệp quốc lấy ngày  22/3 hằng năm làm Ngày nước thế giới nhằm cảnh báo về tình trạng thiếu nước.

Nước sạch được cung cấp đến vùng đồng bào dân tộc thiểu số góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân - Ảnh: N.T

 

Phú Yên có tài nguyên nước khá phong phú, kể cả nước mưa, nước mặt và nước dưới đất. Trên địa bàn tỉnh có 50 con sông dài trên 10 km, trong đó sông Ba được xếp là sông lớn thứ 10 trong cả nước. Tổng lượng dòng chảy sông ngòi đổ ra biển tại Phú Yên khoảng 12,5 km3 nước, đạt 15.000 m3/người, gấp 1,97 lần so với thế giới. Song vào mùa nắng nóng, nhiều sông suối bị cạn kiệt, tình trạng thiếu nước sinh hoạt và sản xuất thường xuyên xảy ra ở nhiều vùng. Điều đáng quan tâm hơn, nguồn nước ở tỉnh đang đứng trước những nguy cơ làm cạn kiệt và suy giảm chất lượng. 70% lượng nước mặt là do ngoài tỉnh đổ vào và tập trung vào mùa mưa lũ. Hiện nay, chất lượng rừng tự nhiên suy giảm chẳng những tác động tiêu cực đến sản xuất và sinh hoạt, mà còn gây suy thoái tài nguyên đất, tài nguyên nước. Trong khi đó, chất lượng nước đang bị  đe dọa ô nhiễm do sản xuất và quá trình đô thị hóa gây ra. Một số nhà máy sản xuất công nghiệp như các nhà máy chế biến tinh bột sắn, nhà máy chế biến đường, cồn rượu ở đầu nguồn các dòng sông; các nhà máy sản xuất bia, các khu công nghiệp ven biển, các làng nghề, nuôi trồng thuỷ sản… là các tác nhân gây ô nhiễm nếu không được đầu tư và vận hành nghiêm túc hệ thống xử lý nước thải. Hoạt động sản xuất nông nghiệp sử dụng một lượng lớn các hoá chất bảo vệ thực vật, phân bón, …  cũng “góp phần” gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước dưới đất. Cùng với tiến trình đẩy mạnh CNH- HĐH và gia tăng dân số thì nhu cầu sử dụng nước càng lớn và xả thải cũng tăng theo, trong khi đó nước thải từ đô thị đến nông thôn đều xả trực tiếp vào môi trường tự nhiên. Việc đổ rác bừa bãi góp phần làm lan truyền các chất ô nhiễm, đặc biệt là các chất ô nhiễm hữu cơ và các mầm bệnh vào trong đất sẽ dần dần thâm nhập vào nguồn nước ngầm. Tất cả những nguyên nhân trên là thách thức đối với chúng ta trong việc giữ gìn nguồn tài nguyên quý giá đó.

Theo đánh giá của các nhà khoa học: Thế kỷ thứ 21 là thế kỷ của nước ngọt, ở đâu quản lý được nguồn nước sẽ có điều kiện phát triển.  Vì vậy, từ năm 1999 Quốc hội nước ta đã ban hành Luật Tài nguyên nước. Đối với Phú Yên, chúng ta không chủ quan với nguồn nước hiện có mà ngay từ bây giờ cần phải có những giải pháp quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn và chất lượng nước. Với tốc độ đô thị hoá và sự phát triển nhanh chóng của hoạt động công nghiệp, để bảo đảm nước đáp ứng đủ các nhu cầu trên thì bên cạnh việc tăng nguồn cung cấp nước, sử dụng hợp lý nguồn nước, chúng ta cần quan tâm thực hiện tiết kiệm nước, đặc biệt là trong các tháng mùa khô. Đó là:

- Cần  củng cố, bổ sung mạng lưới điều tra quan trắc tài nguyên nước, bao gồm cả nước mặt và nước dưới đất, cả lượng và chất, hình thành mạng lưới quan trắc điều tra tài nguyên nước thống nhất. Trên cơ sở kiểm kê đánh giá tài nguyên nước, quy hoạch tổng thể sử dụng tài nguyên nước lấy lợi ích kinh tế, ổn định xã hội mà xây dựng chiến lược “an ninh về nước”  nhằm phục vụ chất lượng cuộc sống, bảo đảm sức khoẻ, tương lai giống nòi. 

- Xác định rõ trách nhiệm bảo vệ nguồn nước của các cấp, các ngành, tổ chức và cộng đồng, cá nhân, đặc biệt đề cao trách nhiệm của các cơ sở sản xuất và dịch vụ trên địa bàn tỉnh. Sử dụng hợp lý các hồ chứa nước thủy điện, thủy lợi trong việc điều tiết nước chống hạn, chống lụt, cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt của xã hội.

- Xây dựng cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích cá nhân và tổ chức tham gia công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ các nguồn nước; nhân rộng các mô hình tự quản về môi trường, mô hình cấp nước tư nhân trong cộng đồng dân cư.

- Phát triển các phong trào quần chúng tham gia bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước; đề cao trách nhiệm, tăng cường sự tham gia có hiệu quả của các tổ chức chính trị - xã hội, các phương tiện truyền thông của địa phương trong hoạt động bảo vệ môi trường, bảo vệ tài nguyên nước nguồn nước. Xây dựng và phát triển các mô hình, điển hình tiên tiến trong hoạt động bảo vệ môi trường, bảo vệ nguồn nước, kịp thời biểu dương, khen thưởng và phổ biến, nhân rộng.

- Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra kịp thời xử lý các tổ chức, cá nhân có hành vi gây hại nguồn nước, nhất là những nhà máy có nguồn xả thải lớn.

Nước là tư liệu thiết yếu trong sản xuất cũng như trong đời sống sinh hoạt, song đáng tiếc hiện nay, quan niệm về tài nguyên nước đối với nhiều người vẫn chưa trở thành hiện thực trong quá trình khai thác, sử dụng nói chung. Nước vẫn bị xem là của trời cho, bị sử dụng một cách tùy tiện, thậm chí xả hóa chất ra nguồn nước. Có thể khẳng định nước chỉ được sử dụng hiệu quả khi coi nước là tài sản quốc gia, các hoạt động sử dụng nước phải trả tiền. Tài nguyên nước khi đó chẳng những đem lại nguồn thu đáng kể mà quan trọng hơn nâng cao ý thức bảo vệ, tiết kiệm trong quá trình khai thác, sử dụng nước.

LÊ VĂN THỨNG

Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường