Hằng năm, cứ vào tầm cuối tháng 9 đầu tháng 10 âm lịch trời có mưa, se lạnh, người dân miền núi Sơn Hòa lại háo hức rủ nhau vào rừng tìm nấm từ mờ sáng, khi Đài Phát thanh cất nhạc hiệu báo chương trình. Trong sương mai họ hướng thẳng vào rừng cho đến trưa tròn bóng hoặc xẩm tối mới ra về.
Hái nấm khoang trong rừng - Ảnh: PHƯƠNG
NGỌT THƠM HƯƠNG VỊ NẤM KHOANG
Nấm khoang được người dân nơi đây biết đến từ bao giờ không rõ, chỉ biết cứ nhắc đến là mọi người nhớ đến hương vị ngọt thơm của nó.
Theo dân gian, nấm khoang thường mọc ở vùng đất pha cát hay đất đen, trong bụi rậm gai góc hay cồn mối nên rất khó tìm và khó hái. Một mùa, nấm khoang chỉ mọc từ 3 đến 4 đợt, mỗi đợt kéo dài từ 1 đến 2 ngày. Nấm mọc thành từng đám hoặc chỉ một vài tai trong một bụi giữa rừng, cũng có lúc nó mọc ngay bờ rẫy hoặc hàng rào trong vườn nhà. Có một điều đặc biệt là khi nấm khoang mọc tập trung thì khó có một loại nấm độc nào có thể chen vào được. Nấm khoang ngon nhất là khi vừa nhú khỏi mặt đất chừng vài cm (gọi là nấm búp). Loại này được coi là đặc biệt vì rất ít khi gặp. Anh Mai Đình Tuấn, một tay “chuyên nghiệp” trong nghề này cho chúng tôi biết: “Hái nấm khoang rất vất vả vì phải lội vào rừng sâu đầy gai góc, có khi gặp cả ong vò vẽ nhưng vì ham nấm nên chúng tôi cứ đi”.
Anh Nguyễn Văn Hóa ở thị trấn Củng Sơn cũng bị cuốn hút bởi loại nấm này. Anh cho biết: “Vào những ngày nghỉ, công việc nhà rảnh rỗi là tôi lại theo bạn bè trong xóm vào rừng hái nấm. Tuy rất cực, nhưng bù lại cả nhà sẽ được một bữa ăn ngon bằng nấm khoang”.
Đi hái nấm có thể mất một buổi, thậm chí một ngày mà không có tai nấm nào gọi là không hạp nấm. Ngược lại có người vừa ra khỏi nhà là gặp cả một khoang lớn đến vài kg, hái mệt nghỉ thì gọi là hạp nấm hay trúng nấm. Nấm khoang đem về chỉ cần cạo sơ đất, rửa sạch cát là có thể chế biến thành nhiều món như nấm đùm lá chuối, nướng, hấp hay xào bông dít rừng với muối é mà không cần thêm một loại gia vị nào khác nhưng rất ngon, ngọt với hương thơm đặc trưng của núi rừng, khiến người ăn có cảm giác ngon miệng đến khó tả. Ai đã một lần được ăn nấm khoang, nhất là khách phương xa thì chắc chắn không bao giờ quên hương vị kỳ lạ của nó.
NẤM KHOANG MẤT MÙA,ĐƯỢC GIÁ
Khác với mọi năm, năm nay mùa nấm khoang chậm hơn do thời tiết bất thường. Nhiều người hái nấm khoang chuyên nghiệp cho biết: Do nhiệt độ thời tiết không đủ lạnh để nấm khoang tái mọc, nên đến tận bây giờ nấm mới chỉ bắt đầu vào mùa và có khả năng sẽ không kéo dài 4 – 5 đợt như trước đây. Theo kinh nghiệm của dân hái nấm, nấm khoang chỉ mọc rộ từ 1 đến 2 đợt đầu vào trung tuần tháng 9 âm lịch và rải rác cho đến tháng 10. Hiện tại 1kg nấm búp có giá từ 60 – 70 nghìn đồng. Bình quân một ngày, nếu ít gặp may mỗi người cũng kiếm được vài chục nghìn, người nào trúng đậm kiếm từ 100 – 200 nghìn là chuyện bình thường. Cũng có người đi cả ngày chẳng kiếm nổi một tai nấm. Điều đáng nói là người ta đi tìm nấm không phải vì tiền mà vì sự đam mê, lôi cuốn của nấm. Nhiều khi một nhóm bốn năm người cùng đi chung, nhưng khi gặp khoang nấm họ không hề tranh giành, cãi vã nhau.
Nấm khoang rừng vừa ngon vừa được giá nên mỗi khi mùa nấm về, trên các nẻo đường thôn quê Sơn Hòa, nhất là các xã vùng sâu, vùng xa, những địa bàn nấm khoang thường mọc rộ như Ea Chà Rang, Suối Trai, Krông Pa, mọi người lại rủ nhau vào tận rừng sâu hái nấm bất chấp hiểm nguy, khổ cực. Miễn sao sau mỗi chuyến đi là một lần được thoả mãn niềm đam mê, được thưởng thức hương vị thơm ngon - món quà của núi rừng ban tặng.
PHƯƠNG
