Ma Liên là Ma Liên tiên
Đi chợ mang tiền có kẻ theo bưng
Bán rồi bỏ nước xem chừng
Tiền nổi thì chớ tiền chìm thì vâng
Anh về ở trỏng Ma Liên
Anh nhớ ra liền kẻo để em trông.
Chợ Ma Liên thuộc thôn Mỹ Quang xã An Chấn, huyện Tuy An. Chợ dời ra gần miếu Mỹ Quang, cách khu vực chợ cũ chừng 200 mét, trong những gian lều lợp lá sơ sài. Từ sau 1975, chợ đổi tên là Mỹ Quang. Từ Quốc lộ 1A đi về hướng đông qua chợ Xổm (nay gọi là chợ Phú Thạnh) chừng khoảng 2,5km dọc theo bờ biển là gặp chợ Ma Liên.
Chợ quê - Ảnh: Dương Thanh Xuân
Làng Ma Liên dân làm nghề biển khá đông. Làng Long Thủy (Mỹ Á) nằm phía trong Ma Liên cách khoảng nửa cây số. Hai từ Ma Liên, Mỹ Á đi kèm nhau.
Ngày xưa, ranh giới giữa hai làng Phú Quí (Mỹ Quang nay) và Long Thủy có một bãi cát rộng, lô nhô cồn cát. Nơi này dân quanh vùng dùng làm nơi chôn cất người quá cố từ đời này qua đời khác, trở thành một nghĩa trang. Mồ mả lớn nhỏ chi chít liền nhau. Từ thôn Phú Quí xuống Long Thủy đi ngang qua giữa khu mồ mả bằng một đường truông hai bên toàn là gai bàn chải. Tương truyền hoàng hôn, tròn bóng hay nửa đêm, con đường này ít người dám qua lại. Nếu đi phải có vài ba người, vì nơi này có cồn Xương nằm ở phía đông núi Mây, theo lời đồn thì đây là nơi các vua chúa triều Nguyễn sát hại và chôn sống hàng ngàn người trong cuộc thanh trừng “Tả đạo” (Bình Tây sát tả). Thời ấy khu vực chợ Ma Liên có đình, có lẫm làng, có đền Thanh Minh cúng cô hồn vào tháng ba hàng năm.
Có lẽ từ truyền thuyết cồn Xương mà dân gian lưu truyền câu chuyện “Ma Liên tiên”, là ma liên lạc với tiên cùng trà trộn trong phiên chợ với con người để rồi khi mua bán xong, kiểm lại mới thấy một số tiền thành tro giấy, nên phải bưng nước theo để thử, và dọc đường thường gặp ma đón đường gởi mua thức ăn bằng tiền ma. Tuy vậy họ vẫn phải dùng tiền thật để mua vì sợ mích lòng “người gởi”. Có thể truyền thuyết bắt nguồn từ hiện thực mua bán gian lận lừa dối bằng những “trò ma” chăng.
Chợ Ma Liên thuở ấy không rộng lắm, bốn gian lều lá xếp thành hai hàng đối diện nhau, chính giữa là lối đi. Chợ họp buổi chiều cho dân quanh vùng mua bán hàng hóa, rau quả, cá tôm…
Ngày nay An Chấn có hai chợ là Phú Thạnh (chợ Xổm) và Mỹ Quang (Ma Liên) họp theo âm lịch, năm ngày một lần là mùng 1, 11, 21 và mùng 6, 16, 26.
NGUYỄN ĐÌNH CHÚC
