Phú Yên chưa phải là “địa bàn nóng” về AIDS song những năm qua, diễn biến phức tạp của căn bệnh thế kỷ đã đặt những người làm công tác phòng chống (PC) HIV/AIDS trước nhiều khó khăn thách thức. Thực hiện chiến lược quốc gia PC HIV/AIDS đến năm 2010, tỉnh Phú Yên đề ra mục tiêu: “Khống chế tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng dân cư dưới 0,3% vào năm 2010 và không tăng sau 2010; giảm tác hại của HIV/AIDS đối với sự phát triển kinh tế xã hội”. Sau hơn một năm triển khai, công tác PC AIDS đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ, song vẫn còn lắm ngổn ngang.
Theo bác sĩ Biện Ngọc Tân, Giám đốc Trung tâm PC HIV/AIDS Phú Yên, trong 9 chương trình hành động của chiến lược, Phú Yên thực hiện có hiệu quả chương trình thông tin giáo dục truyền thông. Đây là chương trình then chốt được triển khai trên diện rộng, với sự tham gia của các ban ngành đoàn thể. Phường 7 (TP Tuy Hoà), nơi có 1,5 km bờ biển với gần 50 quán ăn uống giải khát, đã thành lập đội Xã hội tình nguyện mà lực lượng nòng cốt là đoàn viên thanh niên. Các thành viên của đội nắm chắc địa bàn và những đối tượng nguy cơ cao, trực tiếp gặp họ hoặc thông qua những buổi họp khu phố để tuyên truyền vận động. Đối với những điểm kinh doanh giải khát, karaoke có nhiều nghi vấn, đội tham mưu cho UBND phường và tổ 814 yêu cầu chủ cơ sở ký cam kết không vi phạm. Nếu phát hiện có vi phạm thì tham mưu cho chính quyền địa phương xử lý. Ở điểm nóng Suối Trai thuộc huyện miền núi Sơn Hoà, Ban PC AIDS phối hợp với công an nắm tình hình, đến từng quán giải khát, quán karaoke nói chuyện, phát tờ rơi, bao cao su, tuyên truyền trên loa phát thanh…
Trong cuộc chiến chống AIDS, bộ đội biên phòng Phú Yên cũng là những người lính tiên phong. Anh Võ Hữu Tùng Nguyễn, Thư ký Ban PC AIDS Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Phú Yên cho biết: Ban xây dựng kế hoạch PC AIDS và triển khai xuống 8/8 đơn vị cơ sở; phối hợp với Trung tâm PC HIV/AIDS và các đoàn thể mà nòng cốt là Đoàn thanh niên tuyên truyền bằng nhiều hình thức như hái hoa dân chủ, giao lưu văn nghệ. Đợt tuyên truyền mới đây tại xã An Ninh Tây (huyện Tuy An) thu hút hơn 200 người tham gia. Song song với hoạt động của Ban, các đơn vị cơ sở đều có kế hoạch tuyên truyền PC AIDS bằch cách phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức nói chuyện, phát tờ rơi, phối hợp với Đài truyền thanh xã thực hiện các chương trình phát thanh nhằm giúp bà con nâng cao nhận thức về căn bệnh thế kỷ. Làm tốt công tác này là các đồn biên phòng 344, 348 và 356.
Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Phú Yên cũng đã đưa công tác tuyên truyền phòng chống AIDS xuống tận cơ sở thông qua các buổi nói chuyện, sinh hoạt định kỳ của các câu lạc bộ, lồng ghép trong các cuộc họp của khu phố, thôn xóm, hoạt động của các ban ngành…
Đến nay, Phú Yên đã phát hiện 324 trường hợp nhiễm HIV, trong đó có 126 người chuyển sang giai đoạn AIDS và 96 người tử vong vì AIDS. Tỷ lệ nhiễm HIV ở nam giới tăng hơn 8 lần so với nữ. Tỷ lệ lây nhiễm từ nhóm có hành vi nguy cơ cao ra cộng đồng ngày càng tăng.
Bên cạnh chương trình thông tin giáo dục truyền thông, Phú Yên triển khai khá tốt chương trình can thiệp giảm tác hại. Tuy chỉ mới thí điểm tại TP Tuy Hoà, chưa mở rộng về vùng sâu vùng xa, đến những điểm nóng khác, song 3 nhóm giáo dục đồng đẳng với 10 thành viên đã có những đóng góp tích cực trong việc can thiệp dự phòng lây nhiễm. Trung tâm đã phân công một cán bộ chuyên trách thường xuyên giám sát, hỗ trợ, đôn đốc các hoạt động của mạng lưới giáo dục đồng đẳng. Chính vì vậy, chất lượng, hiệu quả của công tác can thiệp giảm tác hại được nâng cao. Chương trình an toàn truyền máu cũng được triển khai tốt, với 100% đơn vị máu được sàng lọc trước khi truyền. Phong trào hiến máu tình nguyện được phát động mạnh mẽ với sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế và các ban ngành đoàn thể nên số lượng máu của người tình nguyện cho máu tăng lên rất nhiều so với những năm trước đây.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác PC AIDS vẫn còn nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ. Chương trình chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS chưa được triển khai tốt, vì nhiều đối tượng cung cấp sai địa chỉ và thường xuyên thay đổi chỗ ở. Mặt khác, chi phí thăm hỏi, hỗ trợ cho đối tượng này rất ít ỏi. Chương trình giám sát chưa sâu rộng mà chỉ mới dừng lại ở các đối tượng 05-06, phạm nhân trong các trại giam. Các đối tượng thuộc nhóm nguy cơ cao như mại dâm, tiếp viên…, cán bộ PC AIDS đã tiếp cận song vẫn chưa thuyết phục được họ đi xét nghiệm. Chính vì chưa giám sát sâu rộng trong cộng đồng nên một số người nhiễm HIV chưa được phát hiện và điều trị kịp thời. Công tác điều trị dự phòng lây nhiễm từ mẹ sang con còn yếu, cũng bắt nguồn từ khâu giám sát. Về công tác điều trị, bác sĩ Biện Ngọc Tân trăn trở: “Tuy chúng ta nhận đủ lượng thuốc của chương trình, song thời gian trước đây, do cán bộ y tế chưa được tập huấn nên điều trị không đúng phác đồ của Bộ Y tế. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Vừa qua, cán bộ y tế đã được tập huấn quy trình điều trị HIV/AIDS bằng thuốc kháng Retrovisus (ARV). Tin rằng công tác điều trị sẽ được thực hiện tốt hơn trong thời gian tới.”
Cho đến giờ, Phú Yên vẫn chưa có những dự án, chương trình hợp tác quốc tế trong PC HIV/AIDS. Theo bác sĩ Biện Ngọc Tân, một trong những nguyên nhân là số người nhiễm HIV trên địa bàn chưa nhiều, chưa có nhiều điểm nóng. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và kể cả nhân lực phục vụ công tác PC HIV/AIDS còn thiếu. Khi muốn đầu tư một dự án, bao giờ các tổ chức quốc tế cũng xem xét khả năng thực hiện của chúng ta. Chính vì vậy, muốn tăng cường hợp tác quốc tế trong PC AIDS, tỉnh phải đầu tư về cơ sở hạ tầng và nhân lực.
LÂM VY
