Sốt xuất huyết (SXH) - một bệnh truyền nhiễm gây dịch do virus dengue gây ra, trung gian truyền bệnh là loại muỗi Aedes Aegypti (muỗi vằn). Bệnh SXH có thể gây tử vong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời. Ở Phú Yên, SXH lưu hành quanh năm, nhưng thời gian mắc nhiều nhất là từ tháng 4 - 8 hàng năm.
Những năm gần đây, Phú Yên đều có trường hợp mắc SXH. Đặc biệt, năm 2009, dịch SXH đã xảy ra ở Phú Yên với trên 2.500 người mắc, trong đó có 3 trường hợp tử vong. Năm 2010, rải rác vẫn có trường hợp mắc SXH, và từ tháng 5 đến nay số ca mắc SXH tăng đột biến ở nhiều địa phương trong tỉnh.
Ngành Y tế đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt để khống chế và dập tắt dịch, tuy nhiên kết quả vẫn còn nhiều hạn chế. Để phòng chống dịch có hiệu quả, mỗi người, mỗi cộng đồng dân cư cần nâng cao ý thức hơn nữa.
Dưới đây là một số đặc điểm sinh lý của loài muỗi truyền bệnh SXH để người dân biết cách phòng trừ.
Muỗi Aedes Aegypti một loài muỗi (Insecta, Diptera, Culicidae) được Linnaeus mô tả năm 1757. Trong quá trình tiến hóa, có nhiều biến dạng về hình thể, có thể chia thành 2 nhóm:
- Nhóm nguyên thủy, sống trong rừng ẩm thấp ở châu Phi, chủ yếu hút máu các loài thú, chim, bò sát không ưa người. Nhóm này không quan trọng về mặt y tế.
- Nhóm sống gần người, thích đốt hút máu người, nhóm này có tầm quan trọng về mặt dịch tễ học. Chúng có mặt ở hầu hết các vùng nhiệt đới và ôn đới, cùng tồn tại với nhóm trên.
Aedes Aegypti được coi là véc tơ chính trong các vụ dịch SXH ở nhiều nước như
Thời gian phát triển từ bọ gậy (loăng quăng) đến muỗi trưởng thành khoảng 2 đến 3 ngày, chết trong khoảng 5 ngày. Muỗi cái sống từ 20 đến 40 ngày, muỗi đực sống ngắn hơn, từ 9 đến 12 ngày. Mỗi con muỗi cái đẻ từ 60 -100 trứng /lần, trứng có màu đen, từng quả một đính vào thành vật chứa hay chìm xuống nước. Trong điều kiện thuận lợi, trứng muỗi có thể tồn tại đến 6 tháng.
Muỗi đẻ trứng ở những nơi có chứa nước (lu vại, bể, chai lọ, vỏ dừa, lốp ô tô cũ, lọ hoa…) ở trong và quanh nhà, những nơi râm mát. Bọ gậy ưa nước có độ pH hơi axít, nhất là nước mưa.
Từ đặc điểm sinh lý của muỗi, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp sau để diệt muỗi:
- Giảm nguồn sinh sản của muỗi: Quản lý dụng cụ chứa nước sinh hoạt (dùng nắp đậy, thả cá...), thu gom, phá hủy các dụng cụ không cần thiết.
- Chống muỗi trưởng thành đốt: Làm lưới chắn ở cửa ra vào, phải ngủ trong màn; phun hóa chất và tẩm hóa chất diệt muỗi
- Tuyên truyền để mọi người hiểu biết cách phòng chống bệnh; đồng thời tổ chức loại trừ ổ bọ gậy muỗi truyền bệnh SXH, ít nhất 2 lần vào đầu và giữa tuần.
Bác sĩ NGUYỄN VINH QUANG
Giám đốc Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên
