Hỏi: Tôi có một người bạn bị ung thư phổi, nên muốn biết một số điểm chính về bệnh này: nguyên nhân bệnh, có mấy thời kỳ, bệnh có lây không, có cách gì chữa trị, kể cả bằng y học cổ truyền?
(Trần Minh Tài, thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân)
Trả lời: Ung thư phổi là loại u ác tính xuất phát từ phế quản. Đây là một bệnh mắc phải (không lây), thường gặp sau tuổi 40, nam hay mắc hơn nữ, thường gặp ở những người nghiện thuốc lá hoặc sống chung với người nghiện thuốc lá; người làm nghề có tiếp xúc với chất gây ung thư như sản xuất thuốc trừ sâu có chứa chất Arsenic, thợ mỏ sắt, mỏ dầu hỏa, kỹ nghệ kim loại nặng, nghề mài bố thắng xe; tiếp xúc nhiều bụi khói xe, bụi khói công nghiệp.
Nguyên nhân gây bệnh chưa được xác định rõ. Từ một điểm bất kỳ trên phế quản, khối u lồi dần vào trong lòng phế quản, tiến tới làm chít hẹp phế quản mà biểu hiện sớm nhất là xẹp phần phổi do phế quản này phụ trách. Nếu là phế quản nhỏ thì một u nhỏ cũng đủ gây chít hẹp, dẫn tới hiện tượng xẹp phổi; nếu là phế quản lớn thì u phải khá to mới gây ra được hậu quả nói trên.
Triệu chứng ban đầu của ung thư phổi thường không đáng kể nên dễ bị bỏ qua: đau ngực, ho húng hắng, không có đàm. Sau đó là các triệu chứng của viêm phổi, viêm phế quản như sốt, khó thở, nặng ngực, khạc đàm có máu; khàn tiếng, nuốt khó, hơi thở ngắn, sụt cân; đau cánh tay, đau vai, dị cảm da.
Phương tiện chẩn đoán ung thư phổi là chụp X-quang phổi thường (thấy một đám mờ to hoặc nhỏ với đặc điểm là có nhiều “chân” chĩa ra); chụp tomo hay chụp scanner (xác định vị trí, kích thước khối u cũng như khu vực bị xẹp phổi); chụp phế quản có bơm cản quang. Nếu u nằm tại một phế quản đủ rộng, có thể tiến hành soi phế quản (trực tiếp nhìn thấy khối u và vùng xung quanh).
Phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt thùy phổi hay lá phổi, sau đó kết hợp với hóa trị và xạ trị. Thường có khoảng 80% bệnh nhân sống thêm được 1-2 năm sau mổ, 5% sống thêm được 5 năm.
Để phát hiện sớm và phòng ngừa ung thư phổi, cần thực hiện: không hút thuốc lá; nếu đã lỡ hút thuốc thì phải cai. Ở những nơi công cộng cần cấm hút thuốc lá và treo bảng cấm hút thuốc để bảo vệ những người không hút thuốc, nhất là phụ nữ, trẻ em. Những người nghiện thuốc lá, trên 50 tuổi nên định kỳ kiểm tra sức khỏe có chụp phim phổi hằng năm. Đối với công nhân làm việc trong các ngành nghề có nguy cơ ung thư, phải sử dụng trang bị bảo hộ lao động đúng và đủ, khẩu trang hay mặt nạ phải phù hợp. Khám sức khỏe định kỳ theo quy định, ít nhất mỗi năm một lần.
Cho đến nay, chưa có nghiên cứu nào cho thấy có thể chữa ung thư phổi bằng y học cổ truyền. Tuy nhiên, sau khi phẫu thuật, có thể sử dụng thêm các phương thuốc gia truyền để hỗ trợ điều trị.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
