Thời gian qua, công tác phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em (SDDTE) ở Phú Yên đã được các cấp ủy đảng, chính quyền, các ban ngành đoàn thể quan tâm đáng kể, tỉ lệ SDDTE giảm trung bình hàng năm 1,5-2%. Đây là kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên, để giảm nhanh hơn nữa đòi hỏi sự nỗ lực không chỉ của các cơ quan chức năng mà cả cộng đồng xã hội.

Cho trẻ uống vitamin A để bổ sung vi chất dinh dưỡng - Ảnh: T.THỦY

Để phòng chống SDDTE hiệu quả cần thực hiện tốt một số biện pháp   chăm sóc thai sản (trước, trong và sau sinh); nuôi con bằng sữa mẹ; chế độ ăn hợp lý, nhất là trẻ dưới 2 tuổi; phòng chống bệnh tốt cho trẻ. Trong phạm vi bài viết này chúng tôi cung cấp cho bạn đọc hiểu thế nào là một bữa ăn tốt.

Bữa ăn không những phải cung cấp đủ lượng calo mà còn phải cân đối về mặt chất lượng, đáp ứng đủ nhu cầu các chất dinh dưỡng và vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Muốn vậy, bữa ăn không phải chỉ dựa vào các nguồn thực vật, mà còn phải có thịt, trứng, sữa, cá… là các thức ăn nguồn động vật giàu protein quý, giàu các vi chất dễ hấp thụ như sắt, kẽm, canxi… Ăn uống thiếu thốn làm cho cơ thể bị thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu các vi chất dinh dưỡng.

Gọi là vi chất dinh dưỡng vì hàng ngày cơ thể con người chỉ cần một lượng nhỏ tính bằng miligam hay phần ngàn miligam (microgam). Các loại chất dinh dưỡng khi thiếu đều gây nguy hại cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ nhỏ. Trong các vi chất dinh dưỡng, quan trọng nhất là Vitamin A, muối khoáng iốt và sắt.

Thiếu vi chất dinh dưỡng mang tính đặc thù cao. Nó khác với những thiếu đói thông thường (do thiếu protein và năng lượng) là khi cơ thể thiếu các vi chất dinh dưỡng không gây nên cảm giác đói (không tạo nên phản xạ cồn cào của dạ dày) nên gọi là nạn đói tiềm ẩn, rất khó nhận biết và cũng rất dễ bị “bỏ quên”, nhưng lại gây hậu quả rất lớn đối với sức khỏe và phát triển (đặc biệt với trẻ nhỏ cơ thể đang phát triển nhanh). Nếu để thiếu vi chất dinh dưỡng kéo dài, cơ thể sẽ mắc những bệnh nghiêm trọng để lại dị tật (còi xương, bướu cổ), thậm chí phải gánh chịu hậu quả suốt cả cuộc đời (khô mắt dẫn tới mù lòa, là giai đọan nặng của thiếu vitamin A).

Thiếu vi chất dinh dưỡng thường đi kèm với thiếu dinh dưỡng nói chung. Điều này không chỉ diễn ra ở những nơi khan hiếm thực phẩm mà cả ở những nơi đã no đủ, vì các chất dinh dưỡng không phân bổ đều trong thực phẩm. Iốt chỉ có nhiều trong hải sản, hàm lượng vitamin A và sắt trong thực phẩm không đi đôi với giá trị năng lượng; khi thu nhập ở mỗi gia đình tăng, thường kèm theo thay đổi cơ cấu bữa ăn, tăng tiêu thụ một số thực phẩm nào đó (thịt, mỡ, đường…) nhưng không hẳn các vi chất dinh dưỡng cũng được tăng lên một cách thuận chiều. Thực tế cho thấy vẫn còn khoảng cách giữa mức đáp ứng nhu cầu năng lượng với thỏa mãn nhu cầu vitamin A và sắt.

Các bữa ăn no đã đảm bảo nhu cầu năng lượng, nhưng thực tế cho thấy không nhất thiết giải quyết vấn đề ăn no là cơ thể đã được bảo đảm đủ vi chất dinh dưỡng. Trong thời kỳ chuyển tiếp, nạn đói năng lượng dần dần được đẩy lùi, mỗi người nội trợ cần quan tâm thích đáng đến phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng cho mọi người, đặc biệt với con trẻ.

Vì vậy mỗi người, mỗi gia đình cần đến các cơ sở y tế để cho trẻ và phụ nữ trong diện tuổi sinh đẻ được uống vitamin A vào ngày vi chất dinh dưỡng (1-2/6).