Hỏi: Mỗi ngày uống vài cữ cà phê, không biết có hại gì không? Có phải vừa uống cà phê vừa hút thuốc lá sẽ làm tăng mức độc hại? Những người nào không dùng được cà phê thưa bác sĩ?
(Đào Văn Sang, Sông Cầu)
Trả lời: Tác dụng của cà phê chủ yếu là chất cafein. Cafein có tác dụng kích thích thần kinh, gây hưng phấn. Mỗi ngày dùng khoảng một, hai cữ cà phê sẽ không hại gì. Tuy nhiên nếu lạm dụng, như học sinh uống để thức đêm học bài khỏi bị buồn ngủ, sẽ làm “mệt” thần kinh, do thần kinh bị kích thích quá mức không có thời gian phục hồi đủ, có thể dẫn đến trạng thái suy nhược, mất ngủ, táo bón.
Sự dung nạp cà phê khác nhau ở mỗi người, có người uống cà phê cảm thấy bồn chồn, tim đập nhanh, mất ngủ. Chưa có những tổng kết khoa học đầy đủ về việc uống bao nhiêu cà phê sẽ có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên vì là chất kích thích thần kinh, do đó những người có bệnh tim mạch, huyết áp nên cẩn thận.
Hút thuốc lá là một sự chưng cất khan thuốc lá dưới tác dụng của nhiệt độ cao, kết quả sẽ cho ra một lượng lớn các chất độc hại. Các chất độc điển hình là nicotin, benzpiren, phenantracen… Hơn 30% các bệnh tật ở người có liên quan đến thuốc lá.
Đáng kể nhất là khả năng gây ung thư đường hô hấp, ung thư dạ dày, tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, huyết áp. Phụ nữ nghiện thuốc lá dễ gây sẩy thai, đẻ non, sinh con dị dạng. Trẻ em sống trong nhà có bố mẹ nghiện thuốc lá thường dễ bị các bệnh viêm phổi, viêm phế quản, hen. Một số lượng lớn các chất độc hại trong khói thuốc lá sẽ được hấp thu nhanh qua niêm mạc của khoang miệng và đường hô hấp vào cơ thể.
Sự đào thải, chuyển hóa cafein càng nhanh, sẽ làm nhu cầu cà phê càng tăng. Nhiều nghiên cứu cho thấy các chất trong khói thuốc lá có ảnh hưởng đến sự chuyển hóa trong cơ thể, trong đó có cafein. Nhiều chất trong khói thuốc lá như: phenantracen, antracen, crizen, piren, các hợp chất hydrocacbon đa vòng và nhất là chất benzopiren, là những chất gây cảm ứng hệ thống các men chuyển hóa của tế bào gan.
Các men này có tác dụng làm biến đổi các chất độc thành những chất ít độc hại hơn để đào thải khỏi cơ thể.
Do chuyển hóa cafein tăng ở người hút thuốc nên nhu cầu sử dụng cà phê ở những người hút thuốc có khuynh hướng nhiều hơn so với người không hút thuốc. Mặt khác do thói quen, những người hút thuốc khi “nhâm nhi” cà phê thường có xu hướng hút thuốc nhiều hơn, như vậy sẽ tăng mức độ độc do thuốc lá, kể cả hít nhiều khói thuốc hơn trong môi trường có nhiều người cùng hút.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
