Cho tới nay, bệnh dại vẫn là một trong số các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm; khi đã lên cơn dại đều dẫn đến tử vong. Tại Việt Nam, hầu hết các trường hợp mắc bệnh dại là do chó dại cắn.

Phú Yên sắp bước vào chuỗi ngày nắng nóng - môi trường thuận lợi để bệnh dại bùng phát mạnh, đặc biệt là từ tháng 5-8. Trong khi đó, không ít gia đình nuôi chó mèo chưa quan tâm đến việc tiêm phòng bệnh dại cho vật nuôi, vẫn vô tư thả rông, đưa chó đến nơi công cộng, đông người nhưng không đeo rọ mõm. Khi chẳng may bị chó mèo cắn, một số người chủ quan, không đi tiêm phòng. Điều đó cho thấy cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông về phòng ngừa bệnh dại.

Báo Phú Yên đã trao đổi với BSCKI Biện Ngọc Tân, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Yên về vấn đề trên. Bác sĩ Tân cho biết:

- Bệnh dại - một khi đã lên cơn thì đồng nghĩa với tử vong. Vì vậy, nếu bị chó cắn, người dân phải đến cơ sở tiêm phòng để được bác sĩ tư vấn, tiêm phòng. Còn một khi đã lên cơn rồi thì không thể nào cứu chữa được; tại các nước khác cũng vậy chứ không chỉ riêng Việt Nam.

BSCKI Biện Ngọc Tân

* Thưa bác sĩ, nhiều người cho rằng nếu chẳng may bị chó dại cắn, đến 3 tháng 10 ngày thì sẽ lên cơn dại. Thực hư thế nào?

- Thực ra không phải 3 tháng 10 ngày, có trường hợp bị chó dại cắn chỉ hơn 1 tháng đã lên cơn dại rồi; có trường hợp hơn 1 năm mới lên cơn. Vì sao? Virus dại ái tế bào thần kinh. Sau khi xâm nhập vào cơ thể người qua nước bọt của động vật mắc bệnh bài tiết ra ngoài và theo vết cắn, vết liếm, vết xước trên da bị rách..., virus dại đi lên thần kinh trung ương. Thời gian ủ bệnh dài hay ngắn tùy thuộc vào vết cắn sâu hay cạn, một vết hay nhiều vết cắn - tải lượng virus xâm nhập nhiều hay ít, và tùy thuộc vào vị trí vết cắn có gần thần kinh trung ương hay không.

Nếu vết cắn ở vùng đầu, mặt, cổ - gần thần kinh trung ương, ở đầu chi, bộ phận sinh dục - nơi có nhiều dây thần kinh, virus dại sẽ xâm nhập vào thần kinh trung ương sớm nhất; khi đó thời gian ủ bệnh sẽ ngắn. Cho nên nếu bị cắn ở những vị trí này, ngoài việc tiêm vắc xin phòng bệnh dại còn phải tiêm huyết thanh kháng dại.

* Những trường hợp đã tiêm huyết thanh kháng dại liệu có thể khỏi tiêm vắc xin phòng bệnh dại được hay không, thưa bác sĩ?

- Không được đâu! Huyết thanh kháng dại có tác dụng trung hòa virus dại, kéo dài thời gian ủ bệnh, chờ tác dụng miễn dịch của vắc xin. Tại sao có những trường hợp vừa tiêm vắc xin phòng bệnh dại vừa phải tiêm huyết thanh kháng dại? Đó là vì vết cắn gần thần kinh trung ương, vết cắn quá nặng, thời gian ủ bệnh sẽ ngắn, cho nên phải tiêm huyết thanh kháng dại để trung hòa virus, kéo dài thời gian ủ bệnh, đồng thời tiêm vắc xin phòng dại để tạo miễn dịch cho cơ thể. Còn đối với những trường hợp vết cắn xa thần kinh trung ương, ở những nơi không có nhiều dây thần kinh, vết cắn nhẹ... thì không phải tiêm huyết thanh kháng dại mà chỉ cần tiêm vắc xin, bởi vì thời gian ủ bệnh dài, vắc xin sẽ kịp tạo miễn dịch để chống đỡ.

* Thưa bác sĩ, một khi bị chó cắn, người dân cần đến đâu để tiêm vắc xin phòng bệnh dại, tiêm huyết thanh kháng dại?

- Nếu có chỉ định tiêm huyết thanh kháng dại, bà con đến Bệnh viện Đa khoa Phú Yên để được tiêm. Còn vắc xin phòng bệnh dại thì tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Phú Yên và tại các huyện, thị xã, thành phố đều có điểm tiêm, đó là chưa kể những điểm tiêm vắc xin dịch vụ. Nhân viên y tế tại các điểm tiêm vắc xin đều được tập huấn, biết cơ chế gây bệnh dại, biết chỉ định tiêm trong từng trường hợp. Có những trường hợp không cần tiêm đủ số mũi. Ví dụ: Tiêm đến mũi thứ 2 mà con chó đã cắn người sau 10 ngày vẫn còn sống thì không cần phải tiêm thêm nữa. Vì nếu con chó cắn người mà đã mang virus dại thì nó sống không quá 10 ngày. Nếu bị chó nhà cắn, da chỉ xước nhẹ, vị trí bị xước xa thần kinh trung ương, ở nơi không có nhiều dây thần kinh, người dân chưa kịp tiêm phòng và chó vẫn sống sau 10 ngày thì không cần phải tiêm, vì chó không bị dại. Cho nên nhân viên y tế tiêm vắc xin phòng bệnh dại phải được tập huấn bài bản.

* Nếu con chó đã được tiêm phòng thì người bị chó cắn có phải tiêm vắc xin không, thưa bác sĩ?

- Nếu bị chó cắn, dù chó đã được tiêm phòng thì người vẫn phải tiêm phòng, bởi vì chúng ta không thể tin tưởng tuyệt đối vào miễn dịch của chó. Nói vậy không có nghĩa là xem nhẹ vai trò tiêm phòng bệnh dại cho chó mèo. Thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với ngành Thú y triển khai các giải pháp phòng, chống bệnh dại trên động vật, tăng tỉ lệ bao phủ vắc xin nhằm chủ động phòng chống lây nhiễm bệnh dại từ động vật sang người.

* Xin cảm ơn bác sĩ!

YÊN LAN (thực hiện)