Khi bệnh nhân AIDS không đi lại được, phải nằm tại giường lâu thì loét là một triệu chứng thường gặp.
Vì thế người chăm sóc cần khuyến khích bệnh nhân ra khỏi giường càng nhiều càng tốt, thay đổi tư thế nằm hai giờ một lần đối với người bệnh nằm liệt một chỗ; giữ gìn da khô sạch, nhất là những vùng tỳ đè, da sát xương, các vị trí nhạy cảm dễ bị loét như tai, vai, bả vai, cùi tai, xương cùng, đầu gối, gót chân…
Khi bệnh nhân AIDS bị loét, người chăm sóc phải rửa vùng tổn thương bằng nước đun sôi để nguội có pha một ít muối hoặc pha nước tím Gentian, rửa sạch mủ ở các vết thương 2-3 lần/ngày; che vùng tổn thương bằng băng, gạc sạch sau khi rửa. Nếu vết thương ở chân hoặc ngón chân, cần nâng cao chân bất cứ khi nào có thể, khi ngủ gác chân lên gối. Cần đưa bệnh nhân đi điều trị tại cơ sở y tế khi vết thương được điều trị nhưng vẫn có mủ, vết loét ngày càng rộng ra, dịch chảy ra nhiều hoặc có mùi hôi, bệnh nhân sốt và đau toàn thân.
Bên cạnh đó, người chăm sóc cũng phải dự phòng phơi nhiễm HIV cho bản thân mình bằng cách áp dụng đúng nguyên tắc dự phòng phổ thông: Rửa sạch tay bằng xà phòng nhiều lần trước và sau khi chăm sóc vết thương, đi găng tay y tế, xử lý băng gạc bẩn…
Ho và khó thở là triệu chứng hay gặp ở bệnh nhân AIDS. Để giảm ho, cần làm tăng khả năng thải đờm, tránh ứ đọng, gây bội nhiễm phổi. Cách để tăng thải đờm là: uống nhiều nước, vỗ lưng, đi bộ, vận động, thở sâu, dùng thuốc (viên ho long đờm, mucemux…). Giảm ho bằng cách ngưng hút thuốc (đối với người hút thuốc lá), không hít đường miệng, làm tăng thải đờm qua đường khạc nhổ, có thể dùng một số thuốc (tecpin codein, neocodein…). Khi khó thở cần giảm bớt các vật đè lên ngực người bệnh, đặt người bệnh ở tư thế nửa nằm nửa ngồi; nơi người bệnh ở phải thông thoáng khí. Nếu bệnh không thuyên giảm, cần mời thầy thuốc khám hoặc đưa bệnh nhân đến bệnh viện, nhất là khi bệnh nhân ho dai dẳng trên 3 tuần (đặc biệt đờm có máu), khó thở nhiều, sắc mặt mệt nhọc, đột ngột sốt cao, đau ngực… Đây là những biểu hiện của bệnh lao (một bệnh mà người nhiễm HIV dễ mắc phải và diễn tiến nhanh), bệnh nhân cần sớm được điều trị theo phác đồ lao.
BS TRẦN VĂN ĐÀI
