Vào năm 1997, lần đầu tiên Phú Yên phát hiện một trường hợp nhiễm HIV là trẻ em. Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có 6 đứa trẻ nhiễm HIV được phát hiện. Con số này không lớn, song đó chỉ là phần nổi của tảng băng. Điều đáng lo ngại hơn cả là Phú Yên vẫn chưa có được những biện pháp hữu hiệu để phòng chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Bên cạnh đó, việc điều trị cho bệnh nhi AIDS vẫn còn nhiều bất cập.

Chăm sóc trẻ em nhiễm HIV - Nguồn: đoisongphapluat.com.vn

 

Theo các chuyên gia, có tới 99% số trẻ em nhiễm HIV là do lây từ mẹ. Việc lây truyền này có thể xảy ra khi người mẹ mang thai (khoảng 5-10%), trong lúc chuyển dạ, sinh con (10 -20%) và trong quá trình cho con bú (10 -15%). Do đó, các can thiệp cần được tiến hành là tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện, cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV sử dụng ARV để phòng lây truyền từ mẹ sang con và thực hiện sinh đẻ an toàn. Trong các hoạt động trên thì tư vấn xét nghiệm tự nguyện đóng vai trò đặc biệt quan trọng, để từ đó có những can thiệp kịp thời và hiệu quả đối với các trường hợp mang thai nhiễm HIV. Nếu can thiệp sớm, có thể giảm đáng kể tỉ lệ trẻ nhiễm HIV từ  30% xuống còn 3 - 8%.

Thế nhưng ở Phú Yên, việc tư vấn xét nghiệm HIV cho thai phụ hầu như chỉ được tiến hành ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Đến khám thai và sinh tại tuyến tỉnh hầu hết là những thai phụ sống tại TP Tuy Hòa và các vùng phụ cận cùng những trường hợp được dự đoán sinh khó. Còn phần lớn phụ nữ mang thai (ở khu vực nông thôn, miền núi…) sinh tại trạm y tế xã, bệnh viện huyện… Trong khi đó, mạng lưới giám sát, can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con chưa “phủ” đến cấp huyện và cấp cơ sở. Như vậy là có một khoảng trống khá lớn trong công tác này. Rất nhiều phụ nữ mang thai không được tư vấn xét nghiệm HIV, bao gồm cả những người có nguy cơ lây nhiễm cao. Bác sĩ Biện Ngọc Tân, Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Phú Yên nói: Muốn thực hiện tốt công tác dự phòng lây nhiễm từ mẹ sang con thì phải có hệ thống quản lý, theo dõi, can thiệp điều trị sớm. Trong khi đó tại Phú Yên, công tác này chỉ dừng lại ở việc tập huấn và giáo dục truyền thông.

Một nguyên nhân khác ảnh hưởng đến công tác dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là hoạt động tập huấn được triển khai quá muộn. Bác sĩ Nguyễn Thị Xuân Thanh, người phụ trách công tác này, cho biết: Cán bộ của Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Phú Yên mới được tập huấn công tác này vào tháng 8/2007. 

Điều đáng nói nữa là việc điều trị cho người nhiễm HIV nói chung, trẻ em nói riêng cũng khó trăm bề. Trong 6 đứa trẻ nhiễm HIV được phát hiện tại Phú Yên từ năm 1997 đến nay thì 3 em đã tử vong; 3 em còn lại rời khỏi địa phương (1 trường hợp theo mẹ lên Đắk Lắk sinh sống, 1 em được đưa vào trung tâm bảo trợ ở TP Hồ Chí Minh, trường hợp còn lại theo mẹ đi đâu không rõ). Đến nay, vẫn chưa có đứa trẻ nhiễm HIV nào được điều trị dự phòng những bệnh nhiễm trùng cơ hội, và cũng chưa có đứa trẻ nào trong số này được điều trị bằng ARV.

Bác sĩ Biện Ngọc Tân cho biết: Để khắc phục những tồn tại trên, trong thời gian tới, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Phú Yên thành lập Tiểu ban phòng chống lây truyền HIV từ mẹ sang con; Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản làm đầu mối, phối hợp với Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS và Bệnh viện Đa khoa tỉnh triển khai thực hiện quy trình chăm sóc, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Bên cạnh giải pháp trên, trung tâm cũng sẽ tăng cường bồi dưỡng kiến thức cho cán bộ y tế về quản lý, chăm sóc, tư vấn cho người nhiễm HIV; bồi dưỡng cho cán bộ sản nhi về an toàn trong dịch vụ thai sản, trong chẩn đoán, điều trị các trường hợp mang thai nhiễm HIV và trẻ bị phơi nhiễm; quản lý, theo dõi, điều trị dự phòng cho phụ nữ mang thai bị nhiễm HIV và con của họ. Song song với việc đẩy mạnh các hoạt động giáo dục truyền thông, trung tâm tư vấn các biện pháp nuôi con cho bà mẹ nhiễm HIV.

Để công tác dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con mang lại hiệu quả, ngoài sự tham gia đồng bộ của các cấp chính quyền và các ban ngành đoàn thể, sự hỗ trợ kinh phí cho hoạt động dự phòng, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Phú Yên kiến nghị trung ương mở những lớp tập huấn kỹ năng tư vấn xét nghiệm tự nguyện và truyền đạt kiến thức phòng tránh lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Bởi vì điều cốt lõi trong công tác này chính là sớm phát hiện và sớm can thiệp bằng ARV cho người mẹ bị phơi nhiễm.

LÂM VY