Hỏi: Nghe nói ở Phú Yên hiện nay đang có bệnh sán lá gan, bệnh cũng do từ đường ăn uống mà có. Mấy hôm nay tôi hay bị đau tức vùng gan, liệu có thể bị sán lá gan không. Làm thế nào biết được bệnh, có thuốc uống hết không?
(Trần Quốc Tuấn, phường 8, TP Tuy Hòa)
Trả lời: Không phải hiện nay, mà từ lâu nay ở Phú Yên đã có bệnh sán lá gan. Có 2 loại sán lá gan gọi là sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn.
Sán lá gan nhỏ, tên khoa học là Opisthorchis viverini, hình dáng như chiếc lá, kích thước khoảng 1cm. Bệnh gặp ở những vùng có tập quán ăn gỏi cá diếc sống như ở An Mỹ, An Hòa thuộc huyện Tuy An. Sở dĩ có bệnh là do sán sinh sống ở trong gan, đẻ trứng theo phân ra ngoài rơi vào nước đầm, hồ, ao, nở thành ấu trùng. Ấu trùng đến ký sinh ở các loài ốc, rồi cá nước ngọt như rô, trê, diếc,… Người hoặc chó, mèo ăn phải cá chưa nấu chín (ăn ở dạng gỏi) sẽ bị nhiễm sán. Bệnh thường ít có triệu chứng; siêu âm thấy có hình ảnh nghi ngờ; chắc chắn nhất là xét nghiệm tìm thấy trứng sán trong phân. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng tìm thấy được trứng sán. Nếu chưa bao giờ ăn món gỏi cá diếc, thì không lo bị sán lá gan nhỏ.
Sán lá gan lớn có tên khoa học là Fasciola hepatica, kích thước khoảng 3cm. Sán ký sinh ở gan, đẻ trứng theo phân ra ngoài, rơi vào trong nước nở thành ấu trùng. Ấu trùng đến ký sinh ở các loài ốc, sau đó bám vào các thực vật thủy sinh như bèo, củ ấu, củ súng, rau trồng trong nước (rau muống). Như vậy ăn rau sống có thể bị nhiễm sán này, ví dụ ăn rau muống nước (món nộm).
Chẩn đoán thường dựa vào hình ảnh nghi ngờ trên siêu âm, xác định bằng xét nghiệm tìm kháng thể lưu hành trong máu. Có thể xét nghiệm công thức máu, đánh giá thành phần tế bào bạch cầu ưa axít, nếu tăng cao, chẩn đoán gần như chắc chắn, sau khi đã loại trừ các bệnh khác có triệu chứng tương tự. Người bệnh thường có triệu chứng đau tức vùng gan, có thể sốt nhẹ.
Nếu không được điều trị thích hợp bệnh có thể tiến triển thành áp xe gan, xơ gan.
Đã có thuốc đặc trị cho 2 loại bệnh sán lá gan kể trên, tuy nhiên thuốc không sẵn có trên thị trường. Viện Sốt rét-Ký sinh trùng ở Quy Nhơn là trung tâm khám và điều trị bệnh sán lá gan ở khu vực miền trung. Thuốc cũng có ở Trung tâm y tế dự phòng các tỉnh, anh có thể liên hệ để biết rõ thêm thông tin và được hướng dẫn cụ thể.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
