Bộ Y tế vừa tổ chức Hội nghị trực tuyến khẩn về tăng cường xử lý phản ứng sau tiêm chủng với gần 700 đầu cầu, từ các bệnh viện Trung ương đến trạm y tế xã, phường trong cả nước.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, tiêm chủng là gây ra miễn dịch chủ động nhân tạo, đưa vào cơ thể lượng kháng nguyên không đủ gây bệnh, nhưng có khả năng kích thích cơ thể tạo ra kháng thể. Sau khi có kháng thể, nếu gặp vi rút gây bệnh, cơ thể đã có sẵn miễn dịch chủ động để chống lại các bệnh đó. Khi vào cơ thể, kháng nguyên sinh kháng thể sẽ có phản ứng, nhẹ nhất là sốt; nếu không có phản ứng đó thì sẽ khó sinh ra kháng thể chủ động. Do đó, trẻ có biểu hiện sốt, quấy khóc, sưng đau, đỏ... sau tiêm là phản ứng thông thường.

Đối với vắc xin ho gà toàn tế bào thì khả năng gây phản ứng sau tiêm là rất cao. “Vắc xin kháng nguyên vô bào dù an toàn hơn nhưng đáp ứng kháng thể không tốt bằng kháng nguyên toàn tế bào. Kháng thể vắc xin thành phần vô bào không mạnh bằng toàn tế bào như Quinvaxem và ComBe Five nên trẻ tiêm vắc xin vô bào vẫn có nguy cơ mắc bệnh hơn”, bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định đã tiêm vắc xin, tiêm chất lạ vào cơ thể, chắc chắn có phản ứng, từ nhẹ đến nặng. Vấn đề là phải theo dõi, sớm đưa trẻ đến cơ sở y tế. Bộ trưởng khẳng định: “Không tiêm chủng chắc chắn sẽ mắc bệnh. Càng mắc bệnh nhiều, nguy cơ tử vong càng cao”. Cũng theo bộ trưởng, vừa rồi sau tiêm ComBe Five, có những ca phản ứng không mạnh như Quinvaxem (sốt cao, co giật) mà chỉ nôn nhẹ và nằm yên. Lúc cha mẹ phát hiện và đưa đi bệnh viện thì đã nặng.

Nhìn nhận các nguyên nhân khách quan, bộ trưởng cho biết, một ngày có khoảng 20-30 trẻ tử vong do mọi nguyên nhân, từ viêm phổi, nằm nghiêng nghẹt thở, suy hô hấp… nên không loại trừ có thể ngẫu nhiên trùng hợp trẻ vừa tiêm chủng xong, nên nghĩ trẻ tử vong do tiêm vắc xin. Ngoài ra, có những trẻ cơ địa mẫn cảm, nhạy cảm khi đưa vào kháng nguyên mới nên có phản ứng mạnh. Một nguyên nhân khác là gia đình không đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời, có thể do nhà quá xa bệnh viện.

Bên cạnh đó còn có nguyên nhân về xử lý sốc phản vệ. Đó là lý do Bộ trưởng Y tế đã có công văn khẩn gửi sở Y tế các tỉnh, thành trong cả nước về việc tập huấn cho toàn bộ nhân viên y tế tiêm chủng về sàng lọc trước tiêm, hướng dẫn tiêm và sau tiêm. Bộ trưởng yêu cầu nhân viên y tế tiêm chủng phải khai thác đầy đủ các thông tin liên quan đến tiền sử sản khoa, trẻ có đẻ non hay không, quá trình tăng cân ra sao, có tai biến hay ói, trớ không, có thường bị dị ứng không...

Theo PGS.TS Trần Minh Điển, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, sau tiêm chủng cần đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu: sốt cao trên 39⁰C, khó đáp ứng thuốc hạ sốt, sốt kéo dài trên 24 giờ, sốt xuất hiện sau 12 giờ tiêm chủng; trẻ quấy khóc kéo dài, kém tương tác với cha mẹ, mệt xỉu, li bì và hôn mê; co giật, nôn trớ, bú kém, bỏ bú, phát ban, thở nhanh, khó thở co kéo hõm ức, thở rên, thở ậm ạch, tím môi và chi; chi lạnh, da nổi vân tím hoặc có các dấu hiệu bất thường khác khiến cha mẹ trẻ lo lắng. Trong đó, thở rên cả đêm là dấu hiệu cần đưa trẻ đi viện sau tiêm. Do đó, việc tư vấn của bác sĩ cho bà mẹ về những dấu hiệu nào cần đưa trẻ đi khám là rất quan trọng.

Sau khi cho con tiêm xong, cha mẹ phải để trẻ ở lại điểm tiêm chủng trong 30 phút để nhân viên y tế theo dõi, kịp thời xử trí nếu có những phản ứng bất thường xảy ra. Khi về nhà, cha mẹ tiếp tục theo dõi trẻ thường xuyên trong vòng 1-2 ngày sau tiêm chủng và thông báo cho cơ sở y tế gần nhất về các biểu hiện bất thường. Nếu không yên tâm về sức khỏe của con mình sau khi tiêm chủng, cha mẹ hãy đưa trẻ đến gặp cán bộ y tế để được khám và tư vấn.

QUỐC HỘI