Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế (Methadone) là điều trị lâu dài, có kiểm soát, chi phí thấp, được ví như “quả đấm thép” nhằm hạn chế lây nhiễm HIV/AIDS. Chương trình này đã giúp người nghiện cải thiện sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống, hòa nhập cộng đồng.
Theo PGS-TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), trong gần 30 năm đương đầu với HIV/AIDS, Việt Nam đã triển khai đồng bộ các hoạt động phòng chống căn bệnh này, từ công tác dự phòng, chăm sóc, điều trị cho đến can thiệp giảm tác hại và đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, được bạn bè quốc tế đánh giá là điểm sáng của công tác phòng, chống HIV/AIDS trên thế giới.
Song song với công tác thông tin, giáo dục, truyền thông, chú trọng Chương trình chăm sóc, hỗ trợ và điều trị người nhiễm HIV/AIDS, các biện pháp can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV tiếp tục được đẩy mạnh, đạt được nhiều kết quả nổi bật. Trong đó, Việt Nam đã triển khai thực hiện Chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế (Methadone).
Theo Nghị định 90/2016/NĐ-CP, nghiện các chất dạng thuốc phiện là một bệnh mãn tính cần được điều trị lâu dài. Việc điều trị chỉ được thực hiện khi người nghiện tự nguyện tham gia, tại cơ sở đã công bố đủ điều kiện điều trị và phải tuân thủ hướng dẫn chuyên môn theo quy định của Bộ trưởng Y tế. Việc điều trị phải trải qua các giai đoạn: khởi liều, điều chỉnh liều (dò liều), điều trị duy trì, giảm liều và tiến tới ngừng điều trị. Đây là một biện pháp can thiệp nhằm giảm tác hại do nghiện các chất dạng thuốc phiện gây ra, như lây nhiễm HIV/AIDS, viêm gan B, C do dùng chung kim tiêm, tử vong do sử dụng các chất dạng thuốc phiện quá liều, phát sinh các hoạt động phạm tội…
Đến cuối tháng 6/2017, Chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế đã triển khai được 302 cơ sở điều trị Methadone tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, với gần 52.600 bệnh nhân đang điều trị. Nhiều mô hình hiệu quả đã được triển khai như cấp phát thuốc tại xã, mở các cơ sở điều trị tại trung tâm cai nghiện và trong trại giam.
Tại Phú Yên, đề án triển khai thực hiện Chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone có tổng kinh phí hơn 1,3 tỉ đồng. Tháng 12/2016, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh khởi liều điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone, với một bệnh nhân tham gia.
Sau 3 tháng triển khai, số bệnh nhân tham gia chương trình điều trị này đã tăng lên 11 người. Đến nay, có 30 bệnh nhân điều trị, vượt chỉ tiêu 20 bệnh nhân; tất cả đều còn trẻ, trong đó có một bệnh nhân nữ. TP Tuy Hòa là địa phương có nhiều bệnh nhân tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone (20 người), sau đó đến huyện Đông Hòa (6 người), huyện Phú Hòa (2 người)…
Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Phú Yên đánh giá: Sau khi được điều trị bằng Methadone, bệnh nhân đã cai được heroin, ổn định tinh thần, sức khỏe cải thiện rõ rệt. Nhiều bệnh nhân, trước đây mỗi ngày tốn từ 300.000 đồng đến hàng triệu đồng cho việc sử dụng các chất dạng thuốc phiện, sau khi điều trị kinh tế gia đình được cải thiện, bởi phí cấp phát Methadone chỉ 10.000 đồng/người/ngày, theo Quyết định 105 của UBND tỉnh. Một số bệnh nhân đã tìm được việc làm phù hợp.
Bên cạnh những thuận lợi, Chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone ở Phú Yên vẫn gặp một số khó khăn, như một số bệnh nhân trong quá trình điều trị chưa tuân thủ tốt, không hợp tác tốt khi tăng liều trong giai đoạn chỉnh liều. Một số bệnh nhân có các bệnh lý kèm theo, sử dụng một số thuốc tương tác với Methadone gây giảm tác dụng của Methadone; có bệnh nhân lại sử dụng heroin nên trong quá trình điều trị duy trì lại phải tiếp tục điều chỉnh liều Methadone.
Bác sĩ Nguyễn Thị Xuân Thanh, Trưởng khoa Quản lý - Điều trị - Khám chuyên khoa HIV/AIDS và Điều trị nghiện chất, cho biết: “Nếu bệnh nhân không có nghị lực, không tuân thủ tốt, bị bạn bè rủ rê lôi kéo và lại sử dụng heroin thì việc điều trị trở nên khó khăn và thầy thuốc phải tư vấn nhiều lần”.
Điều trị thay thế nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone là điều trị lâu dài, có kiểm soát, chi phí thấp. Methadone được sử dụng theo đường uống, dưới dạng siro, giúp dự phòng các bệnh lây truyền qua đường máu như HIV, viêm gan B, C và giúp bệnh nhân phục hồi chức năng tâm lý, xã hội, lao động.
Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Phú Yên sẽ tăng cường công tác truyền thông, phối hợp với các ban ngành, y tế địa phương vận động bệnh nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện tham gia điều trị. Mặt khác, trung tâm đảm bảo công tác khám, tư vấn và điều trị, không để xảy ra tình trạng thiếu thuốc và hóa chất sinh phẩm xét nghiệm; nâng cao năng lực khám, điều trị và tư vấn cho bệnh nhân, để “quả đấm thép” hạn chế lây nhiễm HIV/AIDS phát huy tác dụng.
YÊN LAN
