Ngoài lây truyền qua đường máu, qua đường tình dục không an toàn, vi rút HIV còn lây truyền từ mẹ sang con với tỉ lệ từ 25-40%. HIV lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, khi sinh và cho con bú.
Khi nhau thai bị nhiễm khuẩn hoặc bề dày của nó giảm đi vào nửa sau thai kỳ, tạo điều kiện cho vi rút dễ dàng đi vào cơ thể của bé. Tình trạng vi rút HIV từ máu của mẹ sang thai nhi qua nhau thai có thể xảy ra rất sớm, ngay khi người mẹ mang thai được 8 tuần và có thể kéo dài trong suốt thai kỳ. Vi rút HIV từ nước ối, dịch tử cung, dịch âm đạo xâm nhập vào thai nhi qua niêm mạc mắt, mũi, hậu môn, lớp da bị xây xát của trẻ trong thời gian chuyển dạ khi sinh, lúc này trẻ phải tiếp xúc trực tiếp với dịch âm đạo của mẹ hoặc sự trao đổi giữa mẹ và thai nhi khi chuyển dạ. Sau khi sinh, trẻ vẫn có thể bị nhiễm HIV trong quá trình bú sữa mẹ, vì lúc này virut HIV dễ dàng truyền sang cơ thể bé qua các vết nứt ở núm vú của người mẹ khi trẻ đang mọc răng, bị tổn thương niêm mạc miệng hay virut HIV trong sữa mẹ. Thời gian bú mẹ càng dài, trẻ có nhiều nguy cơ nhiễm HIV hơn. Do vậy, phụ nữ nhiễm HIV nên nuôi con bằng sữa thay thế.
Ngoài ra chúng ta cần nghe và nắm rõ để biết thông tin về chất ma túy: Đây là chất gây nghiện, chất hướng thần, chất kích thích hoặc ức chế hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng. Hiện nay, số thanh thiếu niên sử dụng ma túy là khá cao, do vậy cũng phải nên thận trọng trong việc sử dụng bơm, kim tiêm chung khi sử dụng ma túy, dẫn đến tỉ lệ lây nhiễm HIV cao ở lứa tuổi này. Vì ma túy không chỉ là nguyên nhân của các mối bất hòa trong gia đình mà còn là nguyên nhân dẫn đến phạm tội và gây mất trật tự, an toàn xã hội. Những tác hại và hậu quả của ma tuý vẫn đang tác động và gây ảnh hưởng đến tất cả chúng ta từng ngày, từng giờ.
Chung tay đẩy lùi ma túy và giảm thiểu tác hại của HIV không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước hay các tổ chức liên quan mà còn là trách nhiệm của mỗi chúng ta. Sống lành mạnh, chung thủy một vợ một chồng; không quan hệ tình dục bừa bãi. Trong trường hợp quan hệ tình dục với một đối tượng chưa rõ có bị nhiễm HIV không, cần bảo vệ cho bản thân bằng cách sử dụng bao cao su đúng cách. Phát hiện sớm và chữa trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục, cũng giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS vì những tổn thương do nhiễm trùng, lây truyền qua đường tình dục sẽ là cửa vào lý tưởng cho HIV. Tốt nhất trước khi kết hôn, chúng ta hãy đến phòng tư vấn xét nghiệm để được tư vấn xét nghiệm HIV/AIDS miễn phí. Có như vậy mới đảm bảo sức khỏe cho bản thân, gia đình và cho cộng đồng.
Gia đình phải thường xuyên quan tâm giáo dục con, em. Cha mẹ thương con nhưng không được nuông chiều con quá mức, ngược lại cũng không nên quá khắt khe, mắng chửi, đánh đập, sỉ nhục con cái. Cần tạo môi trường gần gũi giữa cha mẹ và con cái, quan tâm, giám sát chặt chẽ giờ giấc học tập, vui chơi, quan hệ bạn bè của con em mình…
Khi phát hiện con em mình nghiện ma túy, cha mẹ phải bình tĩnh tìm hiểu nguyên nhân, giải thích tác hại của ma túy cũng như khuyên nhủ con em mình không nên tiếp tục sử dụng ma túy. Đồng thời, cha mẹ nên dắt con em chúng ta đi xét nghiệm HIV và test nhanh ma túy, trao đổi với chính quyền địa phương để được giúp đỡ, hướng dẫn tổ chức cai nghiện cho con em mình, không nên bao che, giấu giếm.
Đối với các đoàn thể và tổ chức xã hội, nên thường xuyên phối hợp với các lực lượng chức năng tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đạo đức công dân, kỹ năng sống… giúp thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên và mọi tầng lớp nhân dân hiểu biết tác hại của HIV và ma túy.
Đối với bản thân mỗi người, nhất là ở lứa tuổi thanh thiếu niên, phải có lối sống lành mạnh, không ăn chơi, đua đòi, sống buông thả; tuyệt đối không thử, không sử dụng ma túy dù chỉ một lần.
Trước tình hình diễn biến phức tạp của tội phạm mua bán, tàng trữ và sử dụng ma túy, nhiệm vụ phòng chống HIV và ma túy là trách nhiện của các cấp ủy Đảng, chính quyền, ban, ngành, hội, đoàn thể các cấp và toàn xã hội. Trong đó, gia đình, nhà trường có vai trò không nhỏ trong việc phòng chống tệ nạn này, nhằm góp phần xây dựng tương lai thế hệ trẻ cho đất nước mai sau.
BS ĐOÀN HÙNG ÁNH
