Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra hướng dẫn lấy ngày 4/2 hàng năm là Ngày Ung thư Thế giới, nhằm tăng cơ hội sống sót cho người bị ung thư với đảm bảo rằng dịch vụ y tế có thể tập trung chẩn đoán và điều trị sớm bệnh ung thư.

Trên tạp chí của WHO đưa ra số liệu cho thấy mỗi năm có 8,8 triệu người chết vì ung thư, chủ yếu ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Một vấn đề dẫn đến tử vong cao ở bệnh nhân bị ung thư là do chẩn đoán quá muộn. Ngay cả ở những quốc gia có hệ thống y tế và dịch vụ y tế tối ưu, nhiều trường hợp ung thư cũng chỉ được chẩn đoán khi bệnh lý đang diễn biến nặng, khi đó các bệnh nhân này cũng khó điều trị thành công.

TS Etienne Krug, Giám đốc lĩnh vực quản lý các bệnh lý không lây nhiễm, thảm họa, phòng chống bạo lực và thương tổn của WHO, cho rằng: “Chẩn đoán ung thư muộn và không có khả năng cung cấp dịch vụ điều trị ung thư đã làm nhiều người chịu đựng đau khổ không cần thiết và chết sớm”.

Xuất phát từ yêu cầu đó, WHO đã đưa ra hướng dẫn khá chi tiết về chẩn đoán sớm ung thư và đảm bảo cung cấp dịch vụ điều trị đặc biệt cho các bệnh như ung thu vú, cổ tử cung, ung thư trực tràng. Điều này sẽ giúp nhiều người sống sót khi bị ung thư. Đồng thời, việc chẩn đoán sớm ung thư cũng giúp giảm chi phí điều trị và chăm sóc bệnh nhân bị ung thư.

Tất cả các quốc gia trên thế giới có thể thực hiện các bước cải thiện để chẩn đoán ung thư sớm, theo hướng dẫn của WHO. Có 3 bước để chẩn đoán sớm ung thư, đầu tiên là tăng cường thông tin cho người dân để nâng cao nhận thức, giúp họ biết các dấu hiệu (triệu chứng) bất thường và khuyến cáo người dân tìm kiếm dịch vụ chăm sóc khi có các dấu hiệu bất thường; đầu tư, mở rộng dịch vụ, trang thiết bị y tế và huấn luyện cho nhân viên y tế để họ có thể tiến hành chính xác, chẩn đoán kịp thời; đảm bảo người bị ung thư sống với bệnh có thể tiếp cận với sự an toàn và điều trị hiệu quả, bao gồm giảm đau đớn, không bị gây khó khăn bởi sự ngăn cản của cá nhân hoặc khó khăn về tài chính.

Hiệu quả của việc cung cấp dịch vụ tiếp cận, chẩn đoán bệnh ở những quốc gia có mức thu nhập trung bình hoặc thấp còn nhiều hạn chế, như chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm cận lâm sàng và chẩn sinh bệnh học. Trong khi đây lại là những điểm chính yếu giúp phát hiện và lên kế hoạch điều trị ung thư; giảm những chi trả không cần thiết ngoài khả năng tài chính của người bệnh.

Phát hiện ung thư sớm cũng giảm đáng kể tác động về tài chính do bị ung thư. Không chỉ chi phí điều trị nhiều hay ít trong các giai đoạn ung thư, mà người bệnh còn có thể tiếp tục làm việc và hỗ trợ gia đình của họ nếu họ có thể tiếp tục được điều trị hiệu quả trong thời gian đó.

Tại Việt Nam, theo GS-TS Nguyễn Bá Đức, Phó Chủ tịch Hội Ung thư Việt Nam, những năm 1990, cả nước có khoảng 70.000 người mắc bệnh ung thư mỗi năm. Tuy nhiên đến những năm 2010-2015, con số này mỗi năm đã là 150.000 người. Dự báo đến năm 2020, Việt Nam sẽ có khoảng 200.000 người mắc ung thư mới mỗi năm. Cộng với số người đã mắc bệnh ung thư đang điều trị và số người khỏi bệnh ung thư thì tỉ lệ mắc bệnh này ở Việt Nam còn cao hơn rất nhiều.

Chiến lược tăng cường chẩn đoán sớm có thể dễ dàng được xây dựng ở hệ thống y tế có chi phí thấp. Chẩn đoán sớm và hiệu quả có thể giúp phát hiện bệnh nhân bị ung thư ở giai đoạn sớm, tăng khả năng điều trị, ít biến chứng và chi phí điều trị thấp. Ví dụ, nghiên cứu ở các quốc gia có thu nhập cao cho thấy chi phí điều trị bệnh nhân ung thư được chẩn đoán sớm thấp hơn từ 2-4 lần chi phí điều trị bệnh nhân ung thư ở giai đoạn muộn.

TS Oleg Chestnov, trợ lý Giám đốc về các bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần của WHO, lưu ý: “Các chính phủ mở rộng mạng lưới và các hoạt động chẩn đoán sớm ung thư là chìa khóa tiến tới mục tiêu tăng sức khỏe cho người dân trên toàn cầu, góp phần đạt được mục tiêu phát triển thiên niên kỷ”.

3 mục tiêu kiểm soát sức khỏe toàn cầu là kiểm soát tốt sức khỏe, sống khỏe và chất lượng sống tốt cho mọi người, mọi lứa tuổi. Các quốc gia đều đồng ý với mục tiêu, đó là giảm chết trước tuổi trưởng thành do ung thư và các bệnh không lây nhiễm khác xuống còn 1/3 vào năm 2030. Các quốc gia cũng đồng ý đạt được bảo hiểm y tế toàn dân, bao gồm cung cấp nguồn tài chính, tiếp cận dịch vụ y tế thiết yếu có chất lượng, quyền được an toàn, hiệu quả, chất lượng và thuận tiện như tiếp cận thuốc thiết yếu và vắc xin đáp ứng đủ cho mọi người, mọi đối tượng. Song song với mục tiêu trên, các mục tiêu thiên niên kỷ khác cũng được đại diện các quốc gia đồng thuận như cải thiện sức khỏe môi trường, giảm bất bình đẳng xã hội… cũng có thể giúp giảm gánh nặng của ung thư.

Mở rộng kiểm soát ung thư bao gồm ngăn ngừa, chẩn đoán sớm; sàng lọc, điều trị, chăm sóc giảm nhẹ và chăm sóc tử tuất. Tất cả sẽ là một phần của kế hoạch quốc gia kiểm soát ung thư. WHO đã đưa ra hướng dẫn kiểm soát ung thư cho các chính phủ của các quốc gia đang phát triển để giúp các nước này triển khai kế hoạch bảo vệ người dân trước tác nhân gây bệnh, chăm sóc cần thiết khi bị ung thư.

TTƯT.BSCK1 NGUYỄN VINH QUANG

Giám đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên