Thời điểm cận tết, nhu cầu tiêu dùng tăng mạnh. Đây cũng là thời điểm nhiều loại hàng lậu, hàng giả, hàng hóa kém chất lượng trà trộn để tiêu thụ. Do vậy, bên cạnh việc kiểm tra, kiểm soát của các ngành chức năng, bản thân mỗi người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác để tự bảo vệ mình và gia đình trong những ngày tết.
Để tránh mua phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn trước khi mua hàng, người tiêu dùng cần lưu ý quan sát kỹ trạng thái sản phẩm, tránh tình trạng vì khách đông, vội vàng mà chọn mua hàng khi không kiểm tra kỹ các thông tin liên quan. Đối với các loại thực phẩm công nghệ, người tiêu dùng nên kiểm tra hạn sử dụng và ngày sản xuất, tên nhà sản xuất, nhà nhập khẩu hay nhà phân phối; thành phần định lượng các chất trong thực phẩm, thông tin cảnh báo về vệ sinh an toàn thực phẩm; hướng dẫn sử dụng... Đối với hàng đông lạnh thì cần xem nhiệt độ bảo quản thực phẩm có đúng cách hay không. Nếu sản phẩm không được bảo quản đúng cách thì tuyệt đối không mua, vì có thể bên trong đã bị hư hỏng.
Với một số thực phẩm công nghệ hay bị làm giả như bột ngọt, bột nêm, dầu ăn, tương ớt, người tiêu dùng có thể phân biệt hàng thật, hàng giả thông qua một số đặc điểm như phần bao bì của hàng giả thường “dại” hơn, chữ in thường không rõ nét, sai chính tả. Các đường dán mép bao bì thường bị nhăn, mép hàn cứng, không mềm mịn do các đối tượng tự hàn bằng công nghệ thô sơ. Trên bao bì hàng giả, ngày sản xuất thường được in chữ to hơn, in lệch so với khung để sẵn trên bao bì. Ngoài ra, trọng lượng của hàng giả thường ít hơn so với hàng thật.
Với hàng giả là nông sản thì thường gặp tình trạng nông sản Trung Quốc làm giả nông sản Đà Lạt. Với trường hợp này, người tiêu dùng cần quan sát kỹ một số đặc điểm bên ngoài để nhận biết. Cụ thể, khoai tây Đà Lạt thường có vỏ rất mỏng nên hay bị trầy xước do quá trình thu hoạch và vận chuyển. Khoai tây Đà Lạt có ruột màu vàng, củ khá tròn và to nhỏ không đều nhau. Ngược lại, khoai tây Trung Quốc có ruột trắng, củ khá dài, đều và mắt to, không có vết trầy xước. Cà rốt Đà Lạt thường có củ nhỏ, thân sần sùi, củ có lá, màu hồng nhạt. Cà rốt Trung Quốc củ đỏ tươi, láng đẹp, không có lá. Gừng Việt Nam có vỏ sần sùi, củ khô nhìn khô cằn, cứng, bẻ đôi thấy có nhiều sớ; gừng càng già càng nhiều sớ, mùi thơm. Gừng Trung Quốc củ to, bẻ ra rất giòn, ít sớ, mùi ít thơm. Súp lơ Việt Nam có phần thân và bông lớn, phần cuống màu xanh nhạt, hoa lơ không đồng đều và sần sùi. Khi chẻ ra, súp lơ Việt Nam có mùi thơm nhẹ đặc trưng, cuống lơ bên trong màu trắng. Súp lơ Trung Quốc lại có phần cuống màu xanh đậm, búp lơ đều nhau, các hoa lơ nhỏ tạo nên búp lơ mịn, không có độ gồ ghề. Khi chẻ ra, súp lơ Trung Quốc không có mùi thơm, cuống lơ bên trong màu xanh. Bắp cải Việt Nam to và hình tròn dẹt, phần lá bao bên ngoài màu xanh nhạt, lá cuộn chặt nên bắp cải rất nặng và khó bóc. Khi nấu, bắp cải Việt Nam có mùi thơm đặc trưng, vị ngọt. Còn bắp cải Trung Quốc trái nhỏ, hình tròn to bằng nắm tay, phần lá cuốn không chặt nên bắp cải khá nhẹ, dễ bóc. Khi nấu, bắp cải này thường không có mùi, vị nhạt.
Đối với các mặt hàng tươi sống như thịt heo, cá biển thì người tiêu dùng cần thận trọng phân biệt hàng tươi và hàng cũ, hàng ngâm tẩm hóa chất để bảo quản. Cụ thể, cá tươi phải có mang tươi, 2 cục hạch nhỏ bên mang phải tươi, không có màu bầm đen. Cá ươn thường ruột, mật cá có màu tim tím. Tôm không tươi thường có thân cứng nhưng chân ngả màu vàng. Khi cắt đôi, vết cắt xù xì, không trơn láng. Tốt nhất, người tiêu dùng chỉ nên chọn tôm còn sống. Thịt heo tươi thì phải có màu hồng, thịt còn nóng, khi sờ vào miếng thịt phải có độ đàn hồi cao. Thịt heo ướp hàn the có màu hồng bầm, dùng tay ấn vào không có độ đàn hồi và độ hít. Đối với thịt để lâu, đôi khi nhấn vào sẽ thấy nước tươm ra do được bơm nước và ướp nhiều hóa chất.
Những ngày giáp tết, nguồn hàng hóa trên thị trường khá phức tạp nên người tiêu dùng cần thận trọng hơn khi lựa chọn thực phẩm. Thời điểm này, tốt nhất mọi người chỉ nên chọn mua thực phẩm ở những nơi uy tín, những cửa hàng quen để tránh tình trạng mua phải hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, gây nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe trong những ngày tết.
TÔ THỊ HÒA
Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
