Tiêu chảy cấp thể nặng có thể gây tử vong nếu không bù nước kịp thời, sẽ tạo nguy cơ suy dinh dưỡng cho trẻ nếu không được chăm sóc đúng.
Virus Ro-ta là tác nhân gây tiêu chảy cấp nặng thường gặp nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp nhập viện ở trẻ nhỏ trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Virus Ro-ta là loại siêu vi có thể sống lâu trong môi trường nên có khả năng lây nhiễm rất cao. Tiêu chảy cấp do virus Ro-ta là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày cấp tính do virus gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, mất nước dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không điều trị kịp thời. Trong 5 năm đầu đời, hầu như không trẻ nào thoát khỏi tiêu chảy cấp do virus Ro-ta, 95% trẻ mắc ít nhất một lần tiêu chảy cấp do virus Ro-ta.
Tiêu chảy cấp do virus Ro-ta lây lan rất nhanh, chủ yếu qua con đường phân - miệng và tay - miệng. Virus được thải ra ngoài theo phân của người bệnh và tồn tại rất lâu trong phân, ở bàn tay, trên sàn nhà, các đồ vật… Trẻ dễ dàng bị nhiễm bệnh do uống hoặc ăn phải thức ăn bị nhiễm bẩn do sờ chạm vào các bề mặt, các đồ vật bị nhiễm bẩn. Nhiễm virus Ro-ta không thể dự phòng được bằng các phương pháp vệ sinh chuẩn mực đơn lẻ như rửa tay đúng cách, cung cấp nước sạch hay cải thiện vệ sinh môi trường nhằm giảm sự lan truyền.
Bệnh tiêu chảy do virus Ro-ta phân bố ở các nước có khí hậu ôn đới, xảy ra tập trung theo mùa, nhiều nhất là mùa đông và mùa xuân. Ở các nước nhiệt đới, bệnh xảy ra rải rác quanh năm. Tại Việt Nam, đến năm 1980 mới nghiên cứu và xác định virus Ro-ta là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy ở trẻ em, có khoảng 56% số trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp. Hàng năm số trẻ chết do virus Ro-ta chiếm từ 4 đến 8% trong tổng số trẻ dưới 5 tuổi bị chết vì mọi nguyên nhân.
Vắc xin phòng bệnh virus Ro-ta chính thức được đưa vào sử dụng tại Việt Nam từ tháng 8/2007 đến nay. Đây là loại vắc xin dịch vụ, chưa đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia. Vắc xin phòng bệnh virus Ro-ta được chỉ định dùng bằng đường uống cho trẻ em từ 6 tuần tuổi đến dưới 6 tháng tuổi để phòng tiêu chảy do virus Ro-ta, mỗi trẻ uống 2 liều, mỗi liều 1ml.
Nên cho trẻ uống liều thứ 2 cách liều thứ 1 ít nhất 4 tuần. Với 2 liều uống, vắc xin này giúp trẻ chống lại bệnh viêm dạ dày - ruột do virus Ro-ta trong vòng 2 năm đầu đời. Sau khi uống, ngoài việc trẻ được bảo vệ từ 6 đến 24 tháng, cơ thể trẻ cũng sẽ tạo miễn dịch sau này. Vì thế, nếu có nhiễm bệnh, trẻ cũng không bị quá nặng.
Để kịp thời phòng bệnh tiêu chảy cấp do virus Ro-ta cho trẻ, từ đầu năm 2014 Trung tâm Y tế TP Tuy Hòa triển khai phục vụ loại vắc xin này.
BS ĐOÀN HÙNG ÁNH
Giám đốc Trung tâm Y tế TP Tuy Hòa
