Hỏi: Tôi thường đau nhức một bên chân, từ khớp háng trở xuống, nếu vận động ít thì đỡ đau hơn. Tôi đi khám vài nơi, chụp X quang, bác sĩ nghi là bị bệnh hoại tử xương đùi, có thể cần phải mổ. Hiện tôi rất hoang mang, bác sĩ có thể cho biết thêm về bệnh.
Phan Thanh Hoài
(Phú Đông, TP Tuy Hòa)
Trả lời: Hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi (cách gọi khác: tiêu chỏm xương đùi, hoại tử vô mạch chỏm xương đùi) là tình trạng chỏm xương đùi bị phá hủy mà nguyên nhân là do thiếu máu nuôi dưỡng. Bệnh gặp nhiều ở độ tuổi từ 25 đến 45 cũng không phải là bệnh hiếm. Nguyên nhân chia thành 2 nhóm chính: Do chấn thương làm trật khớp hoặc gãy cổ xương đùi hoặc lạm dụng rượu, thuốc lá; dùng thuốc điều trị corticoide liều cao, kéo dài; bệnh khí ép (thợ lặn, công nhân hầm mỏ); bệnh hồng cầu hình liềm; bệnh tự miễn; viêm ruột; bệnh tắc mạch tự phát. Trong đó, rượu và corticosteroid chiếm 2/3 nguyên nhân gây hoại tử chỏm xương đùi không do chấn thương. Thường kết hợp với bệnh lý rối loạn chuyển hóa acid uric (bệnh gout), lipid máu (tăng mỡ máu).
Triệu chứng sớm của bệnh là các biểu hiện đau vùng khớp háng, tăng lên khi đi lại và đỡ khi nghỉ ngơi. Ở giai đoạn sớm, chụp X quang không phát hiện, phải chụp cắt lớp (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI) mới xác định được. Giai đoạn sớm, các động tác vận động của khớp háng có thể không bị hạn chế; giai đoạn muộn, hạn chế vận động tất cả các động tác, có thể teo cơ đùi, cẳng chân bên tổn thương.
Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt ở giai đoạn cấu trúc giải phẫu của chỏm xương đùi còn nguyên vẹn là lý tưởng. Mục tiêu điều trị trong giai đoạn sớm là dự phòng gãy xương, làm chậm tối đa sự hủy hoại xương. Điều trị triệu chứng, phục hồi chức năng, hướng dẫn chế độ sinh hoạt, vận động, lao động. Ở giai đoạn muộn, thường phải xem xét thay thế khớp háng nhân tạo một phần hoặc toàn bộ.
Các biện pháp dự phòng bệnh bao gồm loại bỏ các yếu tố nguy cơ như yếu tố bệnh nghề nghiệp; loại bỏ rượu, thuốc lá; điều chỉnh rối loạn lipid máu, acid uric máu…
Một số bệnh lý khác có thể phá hủy khớp háng như lao khớp háng, viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp háng do nguyên nhân khác... Đây là các bệnh có tiến triển và cách điều trị hoàn toàn khác. Anh cần khám thêm chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị sớm, tránh phải điều trị phức tạp hơn, nếu để muộn.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
