Tôi có mặt trong buổi khai mạc triển lãm Họ đã sống như thế của nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á, tại 45 Tràng Tiền (Hà Nội) vào đầu tháng 12. Đó là một triển lãm đông người dự và rất cảm động, chương trình văn nghệ chủ yếu do những người khuyết tật, là nhân vật trong các bộ ảnh của Nguyễn Á, được mời đến biểu diễn. Đến với triển lãm, người xem không chỉ được chiêm ngưỡng những bức ảnh đẹp của một nghệ sĩ vững nghề, mà hơn hết là khám phá về mảng đề tài đặc biệt: người khuyết tật.
Một tác phẩm của NSNA Nguyễn Á
Những bức ảnh chụp ở nhiều góc độ, vừa thể hiện được cái hồn của nhân vật, vừa cho thấy nghị lực của những người khuyết tật đang khắc phục khó khăn, sống tự tin với đời. Một nhà văn hóa nhận xét: “Nguyễn Á đã chĩa máy vào những người tìm ánh sáng trong bóng tối”. Quả không sai, Nguyễn Á đã phản ánh đúng, kịp thời cuộc sống thường nhật, bình dị của những người khuyết tật ở mọi lứa tuổi, mọi vùng miền đất nước, qua đó làm cho người xem thật sự xúc động, cảm thông với những con người không dễ gì bị quật ngã. Để thực hiện được triển lãm này (trước đó đã triển lãm ở TP Hồ Chí Minh), NSNA Nguyễn Á đã thu thập thông tin về 90 người khuyết tật điển hình từ các phương tiện truyền thông, từ bè bạn giới thiệu. Anh đã tìm đến các vùng miền Nam-Bắc, sống cùng họ để có thể ghi được những hình ảnh chân thực nhất. Sau 2 năm, khoảng 600 bức ảnh ra đời và những bức tiêu biểu được chọn để triển lãm. Nhìn những bức ảnh ấy, tôi biết rằng Nguyễn Á đã rơi nước mắt cảm động trước những phận người đang cố vượt qua nghịch cảnh để làm người có ích cho xã hội. Nguyễn Á nói: “Tôi muốn người xem hiểu được sự khắc phục khó khăn để vươn lên của những người khuyết tật. Tôi muốn mọi người hãy thông cảm và giúp đỡ những người khuyết tật hòa nhập cộng đồng. Đó là thông điệp”.
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á
Nguyễn Á bỏ ra rất nhiều công sức cho triển lãm Họ đã sống như thế. Với 90 phóng sự ảnh, anh đã kể 90 câu chuyện về cuộc đời những con người. Đó là chuyện hai anh em Vũ Anh Tuấn và Vũ Anh Tú ở Liễu Giai (Hà Nội) đã chiến thắng số phận để trở thành phóng viên. Đó là anh Sơn Lâm nhiễm chất độc da cam phải nâng đỡ mình bằng đôi nạng gỗ, làm phóng viên thể thao Vietnamnet và chơi thể thao rất cừ. Đó là ông chủ xưởng gỗ Lê Hồng Sơn ở Hà Tĩnh vượt lên bất hạnh, lao động được bằng đôi chân của mình hay hình ảnh hiệp sĩ công nghệ thông tin xứ Nghệ đã giúp rất nhiều người khuyết tật khác học tin học...
Nguyễn Á kể rằng anh khởi đầu con đường mới bằng câu chuyện của Lê Thanh Thúy. Anh đã chụp một bộ ảnh góp phần đưa câu chuyện về nghị lực sống của đóa hướng dương Lê Thanh Thúy “ngưng đọng” trong lòng người dân Sài Gòn. Sáu tháng sát cánh bên Thúy, câu chuyện của bệnh nhân ung thư đặc biệt này đã giúp anh quyết định dấn sâu vào con đường sáng tác mới, là chụp nghệ thuật về những người khuyết tật.
Về bộ ảnh 90 nhân vật khuyết tật, Nguyễn Á nói rằng, có lẽ đây là bộ ảnh làm rơi nhiều nước mắt nhất. Đầu tiên, người sáng tác là anh đã khóc với 90 nhân vật của mình. Đó là nước mắt cảm phục khi đứng trước những con người bất hạnh nhưng giàu nghị lực. Còn những nhân vật chính, khi anh mời họ về dự lễ khai mạc triển lãm, gần như ai cũng khóc. Đó là những giọt nước mắt hạnh phúc khi được chia sẻ.
Nguyễn Á không chỉ “kể chuyện bằng ảnh” về những người khuyết tật, anh đã kể rất nhiều câu chuyện về những sinh viên tình nguyện, những người lao động, những em bé, nghệ sĩ... bằng ảnh. Sau đó sẽ là những hành trình khác, những chuyến đi kể chuyện bằng ảnh khác. Tôi biết là trái tim Nguyễn Á đã đập cùng nhịp với những người bất hạnh.
NGUYỄN VĂN HỌC
