Năm ngoái, tiểu thuyết Sự trở lại của vết xước (đã tái bản 3 lần, NXB Văn nghệ) của Trần Nhã Thụy nhận tặng thưởng của Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh và vào chung khảo giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam. Anh vừa ấn hành tập truyện ngắn Chàng trẻ măng ở phố treo đầu (NXB Hội Nhà văn). Sinh năm 1973, hiện anh sở hữu gần 10 cuốn sách cả tản văn, truyện và tiểu thuyết.
CÂU CHUYỆN MƯỜI NĂM
Nhà văn Trần Nhã Thụy
Tôi biết đến Trần Nhã Thụy hơn mười năm trước khi anh cùng với vài người nữa đứng tên thực hiện tờ tuyển tập văn chương Phượng Hồng (NXB Đồng Nai) dành cho tuổi mới lớn. Hồi đó, chưa có khái niệm tuổi teen hay 7X, 8X, 9X… như bây giờ. Tuổi mới lớn, đang học đại học hay vẫn hồn nhiên vô tư. Cầm lại tờ Phượng Hồng cũ, gặp lại cái tên Trần Nhã Thụy mà thấy buồn cười vì mình từng nghĩ “ông” Thụy này hẳn vào tuổi “ngũ thập tri thiên mệnh”. Vài năm sau tôi làm sinh viên, tờ Phượng Hồng cùng nhiều tuyển tập thơ văn học trò như thế dần dần rút vào im lặng. Cái tên Trần Nhã Thụy cũng chập chờn xuất hiện dưới một bài báo hay tạp bút. Nói chung, theo thói quen thường nghĩ, tôi không biết Trần Nhã Thụy đã “về hưu” hay đang thất nghiệp.
Mười năm từ ngày tôi biết cái bút danh của Trần Trung Việt (tên khai sinh của Trần Nhã Thụy) trôi nhanh thật khẽ khàng. Mười năm anh kiếm sống bằng hàng loạt bút hiệu ký trên khắp các báo ở Sài Gòn. Mấy tháng trước thấy anh còn nhận lương ở báo An ninh thế giới thì giờ là báo Tuổi trẻ. Trước nữa, có lúc thấy anh làm ở Nhà xuất bản Công an Nhân dân…
RỒI VỀ LÀNG MAI
Cách đây hai năm, Trần Nhã Thụy mua được nhà ở trong một con hẻm ngoại thành mà ngày xưa là làng Mai, chấm dứt nhiều năm ở trọ. Làng này như tên gọi, cây mai được trồng bạt ngàn chờ đến mỗi mùa xuân là tỏa sắc khắp nơi. Nhưng ngày Trần Nhã Thụy về cư ngụ thì làng Mai chỉ còn trong trí nhớ của người già. Những luống đất trồng mai thuở nào đã được thế hệ con cháu phân lô bán nền và nhà phố mọc lên. Cũng như nhiều người nhập cư vào Sài Gòn náo nhiệt, Trần Nhã Thụy vẫn tiếc nhớ và lưu giữ một miền quê trong mình. Dưới nhiều bài báo, truyện ngắn anh ký tên là Việt Quê, phía bên trên là ngày tháng năm ở làng Mai. Tôi cảm tưởng rằng anh muốn phục dựng lại một làng Mai theo hồi tưởng nhưng không thể.
MƠ MỘNG VÀ LẠC QUAN
Trần Nhã Thụy rất ít nói, cái mặt lúc nào cũng buồn. Đó là tính cách của anh chứ không phải “diễn với đời”. Có lẽ anh vui nhất khi đối diện trang viết và những người thân trong gia đình. Nhưng những giờ phút đó trôi qua nhanh vì anh vẫn phải đối diện với hằng ngày mưu sinh. Trần Nhã Thụy vừa mưu sinh vừa lặng lẽ chiêm nghiệm để từ đó biến thành hành động viết. Giữa thời thứ gì cũng nhanh, thứ gì cũng dẫn dắt đến danh lợi thì công việc viết văn của Trần Nhã Thụy như để tránh né nỗi buồn dù là trong khoảnh khắc. Nhưng nghịch lý thay, để hết buồn thì anh lại đi sâu vô nỗi buồn đó, nhào nặn nó hồn nhiên như một đứa trẻ đang chơi. Những khoảnh khắc như vậy có thể gọi là mơ mộng chăng?. Trần Nhã Thụy nhận diện được điều này khi đối mặt với các khối bê tông thay cho rừng mai, gặp dòng sông đen ngòm thay bến đò trong vắt… Tuy vậy, sự lạc quan trong anh vẫn dâng trào, vì nếu hết lạc quan thì mơ mộng cũng tàn lụi như tro than trong xó bếp mười năm không nhóm lửa. Sự lạc quan, mơ mộng đi cùng với những sáng tác của Trần Nhã Thụy.
THANH KIỀU
