Ở phường Phú Thạnh (TP Tuy Hòa) hiện còn phế tích của một ngôi tháp Chăm cổ. Đây là một di tích có giá trị đối với việc nghiên cứu lịch sử Phú Yên. Tuy vậy, ngôi tháp này cần được bảo vệ trước những nguy cơ xâm hại.

Những mảng tường còn sót lại của di tích tháp Chăm ở phường Phú Thạnh, TP Tuy Hòa

 

NGÔI THÁP CÓ TỪ THẾ KỶ XII?

Ngôi tháp cổ của người Chăm nằm cạnh Trường Tiểu học Phú Thạnh số 4 trên khu đất mà người dân địa phương thường gọi là Gò Chùa, cách đường Cách Mạng Tháng Tám khoảng 100m. Theo những người cao niên trong vùng như các cụ Huỳnh Đức Châm, Huỳnh Đức Vinh, Trần Hữu Ký: Khi các cụ còn trẻ, ngôi tháp đã bị đổ nhưng cao khoảng 10-12m, xung quanh tháp có rất nhiều cây cổ thụ mọc um tùm. Sau năm 1975, người dân trong vùng đã tiến hành chặt cây làm gỗ, phá tháp lấy gạch, cát làm đường đi nên thân tháp bị bào dần. Hiện tháp Chăm này chỉ còn ba bức tường có chiều cao khoảng 3,9m, tường phía bắc dài 13m, dày 2,4m; tường phía tây dài 8m, dày 2,4m; tường phía đông dài 8m, dày 2,4m, có khối gạch xây lồi ra 1,5m, cao 2,7m, rộng 1,7m. Tất cả các mặt tường, gạch xây không phẳng, các nhà khảo cổ không tìm thấy dấu vết hoa văn trên tường. Riêng góc tây của mặt ngoài tường phía bắc, gạch xây rất phẳng, dưới chân tường cách mặt đất 0,4m là những hàng gạch xây giật cấp và có dấu gọt cạnh của hàng gạch xây dọc theo chiều dài của tường. Đặc biệt, gần kề góc đông bắc của di tích, dưới đống gạch đổ lộ ra một đoạn tường gạch xây rất phẳng (dài 2m, cao 1,5m); dưới đoạn tường này cũng lộ ra một viên đá granit dài 0,5m, dày 0,1m, dưới viên đá là cát hạt lớn màu vàng nhạt.

Theo khảo sát của Bảo tàng Phú Yên, loại gạch được dùng để xây dựng ngôi tháp Chăm ở phường Phú Thạnh có nhiều kích thước khác nhau. Tiến sĩ khảo cổ học Ngô Văn Doanh cho biết, số đo của một số loại gạch của tháp Chăm ở Phú Thạnh rất gần với số đo của tháp núi Bà thuộc xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa. Ngoài ra, nếu so sánh vật liệu làm nên tháp Chăm này với những di tích, phế tích Chăm ở Phú Yên thì loại gạch ở tháp cổ Phú Thạnh còn giống với gạch ở di tích Thành Hồ và tháp Chăm trên núi Nhạn. Từ sự nghiên cứu đó, tiến sĩ Ngô Văn Doanh cho rằng tháp Chăm ở phường Phú Thạnh có niên đại vào khoảng thế kỷ XII.

CẦN ĐƯỢC BẢO VỆ

Hiện nay, phần còn lại của ngôi tháp Chăm nói trên không còn nhiều. Tuy nhiên, giá trị lịch sử, nghệ thuật văn hóa của di tích là rất lớn. Bởi ngôi tháp này giúp các nhà chuyên môn nghiên cứu, tìm hiểu sâu hơn về nền văn hóa Chămpa ở Phú Yên. Do vậy, tháp Chăm ở phường Phú Thạnh đang được Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tiếp tục thẩm định trước khi trình UBND tỉnh công nhận di tích lịch sử, văn hóa. Vấn đề đặt ra hiện nay là cần khoanh vùng bảo vệ di tích trong thời gian chờ được công nhận. Theo phản ánh của nhân dân, thời gian qua đã có trường hợp đưa xe máy vào san ủi khu vực xung quanh di tích, nhưng đã bị UBND phường Phú Thạnh kịp thời phát hiện, xử lý hành chính.

THANH HOÀI – VĂN TUẤN