Tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), Bộ VH-TT-DL phối hợp với Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam vừa tổ chức tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam năm 2022. Trong không gian đa dạng sắc màu của các loại hình nghệ thuật, phần trình diễn nghệ thuật bài chòi (NTBC) của các nghệ nhân, diễn viên đến từ Phú Yên đã được khán giả thủ đô và du khách nhiệt tình đón nhận.

NNƯT Huỳnh Văn Minh và các nghệ nhân của Phú Yên trình diễn NTBC tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh: CTV

Phú Yên tham gia chương trình nghệ thuật giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia NTBC lần này có 23 nghệ nhân, diễn viên và 4 nhạc công đến từ các CLB Bài chòi trên địa bàn tỉnh.

Giao lưu, trao đổi nghệ thuật truyền thống

Trong những ngày diễn ra tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam năm 2022, rất đông người vây quanh khu vực biểu diễn NTBC của đoàn Phú Yên tại quảng trường Đại đoàn kết. Khi hội bài chòi bắt đầu, cả quảng trường rộn rã tiếng cười, khán giả đặc biệt thích thú với những câu thai dí dỏm của anh Hiệu/chị Hiệu: Năm xưa anh đến nơi đây/ Thấy cô Sáu Nhỏ bên đường nhảy dây/ Hôm nay anh trở về đây/ Vẫn cô Sáu Nhỏ nhảy dây bên đường… Hay những câu thai làm người chơi, người nghe cười nghiêng ngả: Con cu ăn đậu ăn mè/ Ăn chi của chị, chị đè nó ra/ Cu anh phá phách người ta/ Nên tôi đè cổ lột da cho anh chừa...

Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) Huỳnh Văn Minh (nghệ danh Tuấn Minh) cho biết: Hội bài chòi mỗi lượt chơi có 33 quân bài được phát ra cho 11 chòi, sau đó là các câu thai được hô hát ngẫu nhiên bằng hình thức rút thẻ. Vừa nghe, người chơi vừa hình dung ra từng quân cờ. Nội dung các câu thai thường mộc mạc, dễ hiểu lại vừa hóm hỉnh, vui tươi, toát lên nét duyên dáng riêng biệt của người dân miền Trung, nên người tham gia rất phấn khích. “Được tỉnh chọn tham gia tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam, chúng tôi rất vui và tự hào. Để cống hiến cho khán giả thủ đô, du khách trong và ngoài nước những màn trình diễn đặc sắc, quảng bá nét độc đáo của bài chòi dân gian Phú Yên, chúng tôi đã cố gắng sắp xếp công việc hàng ngày để cùng nhau ôn luyện”, ông Minh chia sẻ.

Là nhạc công gạo cội về dân ca nhạc cổ - bài chòi trong tỉnh, NNƯT Dương Kim Hoàng (nghệ danh Mai Hoàng) cho biết, từ một thú chơi dân dã, bài chòi đã trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo. Vì vậy, đưa bài chòi ra thủ đô là ý tưởng hay. Đây cũng là dịp để giao lưu, trao đổi nghệ thuật truyền thống với các tỉnh thành và các dân tộc anh em trên cả nước. “Từ lúc bắt đầu chương trình biểu diễn NTBC của đoàn Phú Yên, tôi thấy số lượng khán giả tham gia chơi ngày càng đông; không chỉ người Việt Nam mà có cả khách nước ngoài. Họ rất thích thú với loại hình nghệ thuật dân gian này”, ông Hoàng nói.

Chị Ngọc Dung, một du khách cho biết: “Đây là lần đầu tiên tôi được trải nghiệm và biết đến trò chơi dân gian đặc sắc này của Phú Yên. Quả thật nó rất thú vị. Mọi người vừa được chơi vừa được tặng những lời chúc tụng đầy ý nghĩa từ những nghệ nhân bài chòi”.

Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Trịnh Thị Thủy (thứ ba từ phải sang) tham gia Chương trình nghệ thuật giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể quốc gia NTBC Phú Yên. Ảnh: THANH HIÊN

Truyền lửa đam mê cho nhiều người

NTBC là một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian đặc sắc, có từ lâu đời của Nhân dân các tỉnh Trung Bộ Việt Nam nói chung và Phú Yên nói riêng, được thể hiện dưới hình thức hội chơi bài chòi và trình diễn các làn điệu xuân nữ, xàng xê, hò quảng, cổ bản. Qua hàng trăm năm tồn tại và phát triển, cùng với các loại hình văn hóa dân gian truyền thống khác, NTBC đã thấm sâu vào trong tâm thức, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với người dân địa phương, đặc biệt là vào dịp tết cổ truyền và lễ hội truyền thống của đồng bào Kinh.

Ngoài những nét tương đồng, NTBC Phú Yên có những dị bản khác biệt tạo nên điểm nhấn riêng đầy ấn tượng. Là một trong những tinh hoa văn hóa mang đậm tính chất vùng miền, góp phần làm nên sự phong phú, đa dạng, giàu bản sắc của nền văn hóa dân tộc.

Chị Hứa Thị Gửi, thành viên đoàn Phú Yên, bày tỏ: “Ngoài mang đến khán giả những câu thai gần gũi, quen thuộc, thông qua những làn điệu bài chòi, các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cũng được lồng ghép, phổ biến đến người dân một cách tinh tế, dễ đi vào lòng người. Đặc biệt, chúng tôi hy vọng có thể truyền lửa đam mê NTBC cho những người yêu thích loại hình này, nhất là thế hệ trẻ”.

Theo ông Nguyễn Ngọc Thái, Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL, NTBC Trung Bộ Việt Nam được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đây là niềm tự hào, song đi cùng đó là trách nhiệm của mỗi người chúng ta phải gìn giữ, bảo tồn và phát huy NTBC. Vì vậy, trình diễn NTBC tại tuần Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam là dịp để giới thiệu, quảng bá về giá trị di sản NTBC Trung Bộ Việt Nam nói chung, của Phú Yên nói riêng tới bạn bè trong nước và quốc tế. Đây cũng là dịp để các nghệ nhân, diễn viên được giao lưu văn hóa, học tập trao đổi kinh nghiệm trong công tác bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống các dân tộc. Với phần thể hiện của các nghệ nhân và diễn viên đã mang đến cho khán giả những tiết mục trình diễn đầy màu sắc, mang đậm nét văn hóa truyền thống dân tộc và Phú Yên.

THIÊN LÝ