Ra mắt lần đầu vào năm 1968 tại Brazil, Cây cam ngọt của tôi đã và đang lấy nước mắt của hàng triệu độc giả trên khắp thế giới. Không có hệ thống nhân vật đồ sộ, kiến thức chuyên ngành phức tạp hay cốt truyện nhiều điểm ngoặt, José Mauro de Vasconcelos - tác giả cuốn sách vẫn tạo được một tác phẩm kinh điển bằng câu chuyện chân thành, chạm sâu vào trái tim người đọc.

Bìa sách Cây cam ngọt của tôi, tác giả José Mauro de Vasconcelos. Ảnh: HẢI DƯƠNG

Mở đầu câu chuyện, tác giả giới thiệu với chúng ta nhân vật Zezé, là cậu bé nghèo sống trong một căn nhà nhỏ có cây cam khẳng khiu sau vườn. Số tiền từ xưởng dệt nơi mẹ cậu làm việc chưa bao giờ là đủ cho 7 đứa con và ông chồng mất việc. Tuy vậy, chuyện nghèo đói không khiến Zezé bớt nhạy cảm và thông minh. Ngoài những trò tinh quái khiến bản thân bị đòn liên tục, cậu còn khiến độc giả xúc động vì một trái tim đầy tình yêu thương.

Độc giả bắt gặp Zezé mang thùng đánh giày đi khắp phố chỉ vì muốn mua cho cha cậu bao thuốc lá, thay lời xin lỗi. Cậu tinh ý nhận ra không ai tặng hoa cho Cecília Paim chỉ vì cô giáo cậu có vết bớt trên mắt. Zezé lặng lẽ cắm vào lọ thủy tinh trên bàn cô những bông hoa mà cậu... trộm được trong vườn nhà Serginho. Những lần được cô giáo cho bánh ngọt, Zezé luôn chia một nửa cho Cú Nhỏ - cô bé nghèo hơn cậu và là người da đen.

Tất cả những biến chuyển thường nhật trên đều được Zezé thủ thỉ với cây cam ngọt của cậu. Với Zezé, cây cam là đối tượng duy nhất hiểu được thế giới tưởng tượng phi thường, logic thú vị và những trò phá bĩnh của cậu, trong khi hầu hết những người khác ở khu phố nghèo đều xem Zezé là thằng quỷ con có bộ não chứa toàn những trò phá hoại.

Cuộc sống dần trôi cho đến một ngày kia, Zezé tìm được một người bạn mới bằng xương bằng thịt. Người bạn này cho cậu nếm trải đủ ngọt ngào lẫn bi thương, vô tình mang Zezé ra khỏi thế giới siêu thực của một đứa nhóc 5 tuổi rưỡi. Từ đây, những biến chuyển mạnh mẽ xảy ra trong sâu thẳm Zezé, lần đầu tiên cậu nếm trải được bản thể nỗi đau, tính khắc nghiệt và tàn bạo của đời sống. Từ một Zezé trong trẻo, sau khi mất đi “cây cam ngọt” của mình, cậu bé đã phải vật lộn để có thể xuống giường và tiếp tục sống.

Chua chát mà ngọt ngào, Cây cam ngọt của tôi thành công nhắc lại cho người đọc những xúc cảm đơn thuần, những bài học sơ khai về tình thương, sự chia sẻ, sự chấp nhận. Tác phẩm này đã được đưa vào chương trình tiểu học của Brazil, được bán bản quyền cho nhiều quốc gia và được chuyển thể thành phim điện ảnh.

Tại Việt Nam, Cây cam ngọt của tôi (NXB Hội Nhà văn và Công ty Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam ấn hành) liên tục gây sốt, cháy hàng và được tái bản liên tục. Đây không phải một cơn “sốt sách” theo phong trào. Sự thành công của tác phẩm cho thấy giá trị của nó và cũng phần nào chứng minh một bộ phận người trẻ không hề lơ là với văn hóa đọc.

HẢI DƯƠNG