Những công cụ sản xuất truyền thống đã gắn liền với đời sống của người dân miền núi, miền biển qua bao thế hệ và chứa đựng nhiều giá trị văn hóa độc đáo. Chính vì thế mà gần đây, các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian của các tỉnh, trong đó có Phú Yên, đã đặt ra vấn đề tổ chức sưu tầm và bảo tồn chúng.
Các loại gùi của đồng bào dân tộc thiểu số được triển lãm – Ảnh: Thu Thủy
Ông Dương Thái Nhơn, hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, Giám đốc Thư viện Hải Phú nói: “Việc giữ gìn những công cụ, vật dụng, vật phẩm do nhân dân làm ra để phục vụ cuộc sống trong những năm đầu thế kỷ 20 là vô cùng cần thiết. Những vật dụng này thể hiện đặc trưng đời sống lao động của các vùng miền, dân tộc như cối xay lúa được làm bằng nan tre, cối đá giã gạo, bộ che đạp mía bằng go của người Kinh, những chiếc gùi của đồng bào dân tộc thiểu số…
Nếu không sưu tầm và bảo tồn những hiện vật này, thì trong một tương lai gần, chúng sẽ biến mất vĩnh viễn. Song song với việc sưu tầm, tôi nghĩ nên sao chụp, mô tả chi tiết… và in thành sách, để con cháu đời sau hiểu được đời sống lao động sản xuất của người xưa cũng như tiến trình phát triển của xã hội”.
Sưu tầm, trưng bày, triển lãm các vật phẩm, vật dụng và công cụ sản xuất truyền thống cũng là một cách làm phong phú thêm các tour du lịch văn hóa, một khi chúng ta phát triển ngành này. Vì vậy, cần sớm tổ chức sưu tầm và bảo tồn các hiện vật, nhất là công cụ sản xuất của các nghề truyền thống. Trong quá trình đi sưu tầm văn hóa dân gian, một số nhà nghiên cứu nhận thấy nhân dân vẫn còn lưu giữ khá đầy đủ những ngư cụ, nông cụ sản xuất. Đây là một yếu tố thuận lợi cho công việc sưu tầm và bảo tồn, nếu ý tưởng này được thực thi.
Công cụ sản xuất truyền thống chứa đựng những giá trị lao động sáng tạo của nhân dân, được truyền từ đời này sang đời khác. Khi cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật bùng nổ, con người dần thay đổi phương tiện sản xuất. Những công cụ sản xuất truyền thống dần bị đào thải khỏi đời sống lao động. Ông Trần Hữu Thọ (51 tuổi ở phường 7, TP Tuy Hòa), một người rất quan tâm đến việc giữ gìn hơi thở cuộc sống lao động xưa, nói: “Chắc chắn trong tương lai, con cháu chúng ra sẽ rất xa lạ với những công cụ sản xuất truyền thống. Tôi thấy ở một số tỉnh trong đó có Khánh Hòa đã tổ chức bảo tồn và trưng bày triển lãm một số vật dụng truyền thống như những chiếc lờ, nhủi, đó, cối xay, cối đá giã gạo… Những hiện vật này trở nên lạ lẫm trong mắt nhiều du khách, nhất là du khách trẻ nước ngoài”.
Nếu các ngành hữu quan quan tâm và có sự đầu tư, thì những vật dụng mang hơi thở cuộc sống xưa sẽ được gìn giữ và sẽ kể cho con cháu chúng ta nghe nhiều điều thú vị.
LÊ THANH HỘI
