Bên bến Xích của dòng sông mẹ Thu Bồn có công trình kiến trúc vô cùng lạ mắt do Tropical Space thiết kế: Một khối lập phương với những bức tường gạch được xây cách viên mà chủ nhân gọi là “ụ mối”. Đây là nơi sáng tạo và trưng bày các sản phẩm đất nung của Nghệ nhân Ưu tú Lê Đức Hạ. Vượt qua gần 400 ứng viên ở 30 quốc gia, công trình kiến trúc độc đáo, gần gũi và phóng khoáng này vừa đoạt giải Vàng của The Design Educates Awards 2022.

Nghệ nhân Ưu tú Lê Đức Hạ mê đắm vẻ đẹp mộc mạc của đất nung. Bền bỉ lao động sáng tạo, ông đã khẳng định thương hiệu “Đất nung Lê Đức Hạ”. Với Phú Yên, từ nhiều năm trước, nghệ nhân xứ Quảng đã truyền lửa cho các thợ gốm trên vùng đất hoa vàng cỏ xanh. Ông cũng chính là người thực hiện mô hình tháp Nhạn bằng đất nung.

Thích sự độc đáo, ông Lê Đức Hạ muốn tạo một chốn đi về cho mình. “Ụ mối” chính là nơi nghệ nhân tài hoa này sáng tạo, chia sẻ niềm đam mê đất nung mỹ nghệ, cũng là nơi ông giới thiệu với bạn bè, du khách những tác phẩm được sinh ra từ cuộc giao duyên của đất, nước và lửa.

“Ụ mối” được biết đến với cái tên Terra Cotta Studio, do Công ty TNHH Thiết kế xây dựng Không gian Nhiệt đới - Tropical Space thiết kế. Công trình là một khối lập phương 7x7x7m, ở xã Điện Phương (huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam), được khởi công xây dựng vào đầu năm 2016. Những người thợ đã sử dụng 25.000 viên gạch để xây nên công trình này. Không chỉ khác biệt về hình khối, công trình còn độc đáo ở những bức tường vuông phóng khoáng. Những bức tường đón nắng nghiêng qua, đón ánh trăng rời rợi những đêm rằm, đón từng cơn gió lao xao từ sông Thu Bồn đưa tới. Các cửa sổ, cửa chính cũng vuông; cánh cửa được làm bằng phên tre, đồng điệu.

Bên trong công trình là dàn khung gỗ 3 tầng, kích thước mỗi ô 60x60cm, nơi nghệ nhân Lê Đức Hạ trưng bày các tác phẩm đất nung. Những tác phẩm “kể” với bạn bè nghệ nhân, với du khách về khả năng sáng tạo và đôi tay tài hoa, về cuộc tái sinh đầy bay bổng của đất, nước và lửa.

Tại tầng trệt, giữa khối lập phương ấy là nơi Nghệ nhân Ưu tú Lê Đức Hạ đặt bàn xoay, tạo nên những tác phẩm đất nung độc bản khiến nhiều người ngỡ ngàng. “Ụ mối” được ngăn cách với khu vườn bằng hàng rào khung tre, cũng là nơi dùng để phơi gốm.

Sau khi hoàn thành không lâu, qua những bức ảnh của nhà nhiếp ảnh Hiroyuki Oki, “ụ mối” được báo điện tử TechInsider giới thiệu là một trong những công trình kiến trúc độc đáo trên thế giới.

Năm 2016, trong “The 10 Best Global Architecture Projects of 2016”, tạp chí kiến trúc Archdaily viết về “ụ mối” ở Việt Nam: “Xưởng của Lê Đức Hạ đặt bên bờ sông Thu Bồn, chia sẻ với cộng đồng về việc sản xuất đất nung. Cấu trúc như một lưới tre ba chiều, nơi này mang đến cho nghệ sĩ sự thoải mái để sáng tạo, uống trà, nghỉ ngơi và lưu giữ các tác phẩm của mình mà nước lũ từ sông cũng không thể gây nguy hiểm. Ngoài sự hòa quyện của chất liệu tre và gạch, công trình là một hình khối đẹp, mặt tiền thầm tiết lộ một chút nội thất trong khi vẫn giữ được sự riêng tư của nghệ sĩ, đồng thời vẫn kết nối, giao hòa với bên ngoài”.

Mới đây, vượt qua gần 400 ứng viên tại 30 quốc gia trên thế giới, “ụ mối” - Terra Cotta Studio ở Việt Nam đã đoạt giải Vàng của The Design Educates Awards 2022. Đây là giải thưởng thường niên, công nhận, giới thiệu và quảng bá các tác phẩm thiết kế, kiến trúc xuất sắc trên khắp thế giới - những tác phẩm có thể cung cấp thông tin mang tính giáo dục và giúp vượt qua thách thức ngày càng gia tăng của môi trường.

Nghệ nhân Lê Đức Hạ nói vui: “Ụ mối coi vậy mà kinh hỉ!”.

YÊN LAN