Trong tôi, khi Tết về luôn có hình ảnh một ngõ quê cũ, một mảnh sân cũ đã qua lâu lắm khi tôi về phố. Tháng Chạp khi ấy có chút nắng vàng se lạnh, có sào phơi đồ mới, có hàng cây vạn thọ đơm hoa, có tiếng gà con chiêm chiếp gọi mẹ và có ba má tôi, anh em tôi quây quần đón Tết. Về phố thì không, khác lắm và sau này khác hơn bởi anh em tôi mỗi người mỗi ngả. Khi nắng vàng trên mái phố, lòng người náo nức đợi xuân về, tôi lại nhớ nắng vàng qua ngõ vào sân ngày trước...

Minh họa: HƯNG DŨNG

Ngày mà phía ngoài đồng có bầy én chao liệng đón nắng mới. Ngày mà ngõ nhà vàng ươm hoa vạn thọ, hoa cúc, thược dược. Ngày mà bầy bò không đánh sừng cồm cộp vào thanh gỗ cửa chuồng, nằm im nhai cỏ. Ngày ba và những người trong xóm dựng cây tre vàng óng làm nêu đón Tết, mừng năm mới sắp chạm ngõ nhà nhà.

Sau ngày ba cúng tiễn ông Táo về trời, má chuẩn bị các loại rim bánh, trong ấy có món rim được đặt trang trọng vào dĩa lớn dâng lên bàn gia tiên và trưng bày trên bàn nước đón khách (món rim ấy thường khách không ăn mà chỉ ngắm và thán phục má tôi khéo tay. Các chị cập kê trong xóm rất phục má và đến ngày hẹn là họ tới sân nhà tôi lúc nắng vàng qua ngõ để cùng má làm các món rim đón Tết về.

Khoảng sân dưới bóng cây vú sữa râm mát đã đặt những thau chậu chứa nước từ mờ sáng bên cạnh là từng trái đu đủ xanh, từng quả bí đao đã được chọn sẵn to đều, không bị sâu đục, không già quá hoặc non quá, có vỏ xanh đậm bóng nhẫy. Tôi nhớ những lát đu đủ được cắt ra thật đều để moi ruột lấy hột, những lát bí đao thon mảnh trắng muốt như ngón tay thiếu nữ được để cho nhả mủ thật sạch. Xong đâu đấy, mọi người ngồi trên chiếc đòn kê, bàn tay khéo léo dùng mũi dao nhỏ phân ra từng đoạn mỏng khi câu chuyện mỗi lúc một râm ran trong ngày cuối năm nắng lao xao đổ bóng dưới tàn cây vú sữa sân nhà.

Xế trưa, từng lát đu đủ, miếng bí đao gọt mỏng ấy được ngâm vào chậu nước có thả những trái chanh khía đều xanh tròn vừa làm sạch nước vừa tạo độ giòn khi rim đã qua nước đường cô đặc dần. Công đoạn làm cho nước đường từ từ chín tới trên chảo đồng phải chính tay má tôi xem lửa, quấy đều, không cho sôi bùng mà sôi liu riu, đến khi vừa đủ chín thì thả những lát đu đủ vào, đường ngậm từng miếng rim, đảo đều từng miếng và khi vớt ra lúc còn nóng là nhanh tay xòe thành hình rẻ quạt. Má gắn cuống cho hoa sen, cắm những chiếc nơ đu đủ màu trắng mang hình vành nón rồi đặt lên những chiếc nong lót giấy đem phơi nắng. Tôi từng được má cho những chiếc quạt nhỏ, bông sen nhỏ xinh xinh để đi khoe với bạn lối xóm. Và nhiều loại rim khác như rim gừng nguyên củ xăm đều cho ngậm đường, lát bí chanh giòn rụm, củ tóc tiên hăng hăng, trái đậu cô ve xanh thẫm...

Và tối ba mươi năm nào cũng vậy, trên dĩa rim trưng bày là những chiếc rẻ quạt bao quanh ba bông sen trắng, điểm thêm củ gừng nguyên quả xăm đường to đều còn nguyên nhánh, có vài quả chanh xanh mượt bên những quả quất chín vàng tươm mật cho ba cúng gia tiên và rước ông Táo về cũng như sẽ đặt lên bàn đón khách.

Năm tháng qua đi, cảnh quê người cũ không còn. Má đã mất, ba về với anh Hai và năm nào khi Tết về là tôi cùng vợ ra chợ mua nhoáng nhoàng gì đó cho xong. Nhưng vào lúc đêm ba mươi đợi đến giao thừa, đợi đón ông Táo, đợi có thêm một tuổi trong cuộc đời con người thì tôi bất chợt nhớ về khoảng sân ngày cũ dưới nắng vàng lung linh cạnh gốc cây vú sữa. Một chút se se gờn gợn, một chút nao nao bồi hồi. Chợt nghe tiếng cười của các chị, tiếng má gọi tôi châm nước vào chảo đồng...Cứ thế, cứ thế trôi dần vào sương khuya.

HUỲNH THẠCH THẢO