Hàng vạn thọ trước nhà ra búp bằng hột bắp, trong xóm bắt đầu lo Tết, người thì lột tỏi, lột hành, người thì ngâm củ kiệu chuẩn bị làm dưa món. Còn má “mắc kẹt” với đám lúa vừa ra lá non bị ốc bươu vàng cắn phá. Dù vậy, má vẫn nỗ lực để gia đình có Tết đủ đầy.
Nhìn đám ruộng bị ốc bươu vàng cắn phá lủng lỗ lủng hang, có chỗ đất trống bằng cái sàng, có chỗ to bằng cái nia, má chửi: Tổ cha con ốc bươu vàng khôn quá “lót ổ” đẻ trứng trên đầu cây ngọn cỏ, cách mặt nước gang tay, nên đẻ trăm trứng còn nguyên trăm trứng. Thợ rèn ở quê sáng chế cây ba chia, đứng thẳng lưng móc chỗ lúa dày cắm xuống chỗ đất trống do ốc bươu vàng cắn phá, nhờ vậy, má không “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” như lúc trước cấy dặm.
Má đi cấy dặm về chiều nhóm lửa nấu cơm, củi cháy nhảy lên ngọn lửa ôm đít nồi, má chụm thêm củi thì bếp lửa cười (cây củi bọng ở giữa ém khói rồi khạc ra giống như ống thổi lửa lò rèn). Nồi cơm chưa sôi mà bếp lửa cười nên má nổi nóng hốt nắm muối hột vãi vô nổ bụp bụp (quan niệm của má bếp lửa cười thì gia đình gặp xui, làm ăn đâu trật đó, bỏ muối nổ xua đi cái xui). Má đi coi thầy, ông thầy bói bảo ra bẻ chà lá vô đưa ông xem, nhìn một hồi, ông phán “nhà bị động ông Táo”. Trúng tim đen của má.
Con bò đực bị muỗi mòng đốt ngứa cạ vô thành chuồng làm rung lắc, động lên mái tôn kêu như ai cầm cây gõ. Má cầm roi đánh con bò rồi đứng trước cổng chuồng bò ngắm một hồi, lẩm bẩm: Hay do cổng chuồng bò đâm thẳng vô miệng ông Táo. Con nhỏ nhà bên đeo “đít chai” (sinh viên đại học về quê ăn Tết) nghe má nói thế… chỉ biết le lưỡi rồi thụt vô chớ không dám cười.
Má còn thêm một câu, động ông Táo thì trong nhà con cái khỏe mạnh, nhưng không hư thì cũng hỏng. Mà tôi có hư hỏng gì đâu, hôm bữa má bận làm đồng sai tôi đi chợ, mua trúng chai nước mắm trở mùi. Trưa, tôi nấu canh nêm nước mắm trở mùi, bà ngoại nói “đổ chớ ai ăn”. Vậy mà đi cấy dặm về má múc nửa chén lắc qua lắc lại cho mau nguội (không cần đũa muỗng) bưng húp cái rột... để chữa cháy cái bụng đang sôi (hồi sáng đến giờ má chưa có hột cơm nào trong bụng). Ăn xong má lột tỏi, xắt đu đủ… phơi dưa món.
Năm đó má nuôi cua bị mất của. Đám ao (ruộng trũng đào sâu) má nuôi cua trải bạt, chưa giáp tháng gặp nắng hạn kéo dài, cua bò ló mai. Vài ngày sau cua sùi bọt mép, rụng càng rụng que.
Trời chuyển mùa, má nuôi vụ cua thứ hai để gỡ vốn. Lội ruộng bắt ốc bươu vàng về cạy nắp miệng làm mồi cho cua ăn ròng rã 2 tháng thì lụt ập xuống vào ban đêm, cua trôi theo dòng nước.
Hai chuyện nhập một, má đi coi bói đổ thừa… bếp lửa.
Khi nụ vạn thọ mở miệng nở bông, má lo đổ bánh thuẫn. Má mua ký bột khoai hạ, ký đường và chục trứng vịt.
Má đi cấy luôn trưa, chiều về sớm tranh thủ đổ bánh thuẫn. Có hôm má đổ bánh thuẫn thiếu trứng hụt đường, bánh không nở…
Ngày rước ông Táo, má sắp con gà cồ ngước cao đầu như đang gáy trên trang ông Táo; mấy cái bánh thuẫn để phía sau bình bông, má thắp nhang vái, cầu mong “được mùa lúa, trúng vụ cua”.
Bánh thuẫn cúng rồi đem xuống đãi khách.
Bánh thuẫn tịt lít, cứng ngắc ném thiếu điều lỗ đầu nên dọn ra khách chê. Còn tai bánh bò mấy đứa nhỏ thấy đẹp bẻ ra là cục bột, chê không ăn, má dồn vô thẩu nhựa. Tết cũng đầy đủ như ai. Tháng Giêng ăn lai rai…
Dưa cải, su sú, thịt gà cúng tạ xong ăn không hết, ba món nhập một, má “ùm bà lằn” vô nồi, hâm đi hâm lại…
Ba bữa Tết ớn thịt mỡ, má thắng mỡ heo để dành. Tháng Giêng trời lạnh, mỡ heo đông cứng. Sáng, má dậy sớm nhóm lửa hơ đít chai nóng, mỡ tan chảy. Má bắc cái xoong lên bếp rót chai mỡ, khử củ hành thêm mắm muối thành món mỡ mặn xối lên tô cơm nguội ăn đi làm đồng.
Trong nhà ai chê, má mặc kệ. Má cứ ăn Tết đến hết tháng Giêng.
MẠNH HOÀI NAM
