Thuở xưa, mỗi lần sắp đến Tết, các mẹ các chị miền quê thường háo hức mua gừng củ về làm rim. Nhà nào trồng gừng sẵn trong vườn thì chỉ việc đào lên rửa sạch, chọn những củ gừng “đẹp mã” ngồi tỉ mẩn gọt hết vỏ đem ngâm nước lã chừng vài giờ. Sau đó vớt gừng ra xẻ làm đôi để xăm cho dễ. Có những gia đình để nguyên củ gừng, dùng bàn xăm bằng sắt xăm kỹ lưỡng, làm cho gừng “ăn đường” no nê, cho “ra lò” những miếng rim gừng bụ bẫm, thơm lừng.

MINH HỌA: TRẦN QUYẾT THẮNG

Người miền quê thích làm rim gừng vì củ gừng có hình dáng đẹp, mùi vị vừa ngọt, vừa cay và thơm, khoái khẩu. Hơn thế nữa, gừng còn là vị thuốc tiêu hóa hiệu nghiệm, bảo đảm sức khỏe cho mọi người trong ba ngày Tết.

Làm rim gừng cho ba ngày Tết, đó là việc làm đầy hứng khởi của con gái ngày xưa. Người con gái đẹp mà nữ công gia chánh kém thì mất điểm tốt. Thế nên, các cô, các nàng thôn nữ thi nhau làm rim với nhiều nguyên liệu, hình dáng, màu sắc khác nhau để các chàng chiêm ngưỡng nét tài hoa của người mình thầm thương, trộm nhớ. Đôi lúc nét tài hoa còn giúp người con gái lọt vào “mắt xanh” của mẹ chồng tương lai ở các gia đình danh giá, giàu sang. Hoặc con gái giỏi nữ công gia chánh thì tiếng lành đồn xa, có lợi cho các nàng thôn nữ trên đường đi tìm “một nửa còn lại”.

Những ngày giáp Tết, thuở tôi còn thơ bé thường thấy mẹ và chị Hai ngồi bên lò than rực hồng, cần mẫn múc từng muỗng nước đường cát tưới lên những củ gừng màu trắng vàng. Chị Hai bền bỉ hơn mẹ, ngồi mãi, ngồi mãi, chăm chút chảo rim gừng cho đến khi nước đường khô dần, khô dần vón lại thành những miếng gừng săn chắc bởi lớp đường cát bao quanh trắng óng ánh.

Thi thoảng tôi được chị tôi “phân công” canh chảo rim gừng mỗi khi chị có việc bếp núc. Tôi cũng múc từng muỗng nước đường rê đều xuống những củ gừng để rồi khi mẻ rim khô hẳn, tôi thu được “chiến lợi phẩm”, đó là cái chảo đồng đường đóng dày từng lớp hấp dẫn. Tôi dùng muỗng, mũi dao cạy cạy một hồi, vón lại một nhúm đường kẹo cho vào miệng nghe ngọt thanh đầu lưỡi.

Bây giờ, cuộc sống hối hả, các nàng con gái không mấy ai ngồi làm rim để đãi khách trong ba ngày Tết. Người ta cứ việc làm lụng siêng năng, kiếm nhiều tiền rồi ra chợ tha hồ chọn mua các loại rim bánh bày sẵn với đủ các kiểu dáng, sắc màu mà mình ưa thích. Chuyện làm rim bánh của các thôn nữ ngày xưa chỉ còn lại trong ký ức của những người đa cảm, nhớ lại kỷ niệm xưa cũ để đừng quên đi cái gốc là quý hóa lắm rồi!

TRẦN QUỐC CƯỠNG