Tôi chỉ định về thăm bố mẹ một lúc rồi đi vì còn bao việc phải làm nhưng cơn mưa ngâu làm tôi bị mắc kẹt hơi lâu. Cũng nhờ đó mà tôi phát hiện ra nhà mẹ dột khắp nơi, từ phòng thờ đến nhà bếp. Bàn ghế bị ướt sũng, giường chiếu thâm đen. Thùng mì tôm gói giấy rẻ tiền cũng bòng bõng nước. Nhìn quanh tường nước mưa chảy ròng ròng như nước mắt. Củi đuốc đều đã ướt, mẹ giữ ở lại nấu cơm ăn mà khói cay xè. Trong khi đó mấy tháng trước mẹ dúi tôi chục triệu “cầm mà mua bộ bàn ghế đẹp. Nhà cửa mới mà chả nhẽ khách vào chơi không có chỗ ngồi”. Tôi không muốn nhận nhưng mẹ cứ dúi qua dúi lại thì đành cầm. Mà thấy mẹ nói cũng đúng, nhà cửa trống trơn chẳng có đồ đạc gì cũng ngại. Tính cầm của mẹ ít bữa, kiếm được tiền sẽ gửi trả mẹ sau. Nhưng đã mấy ai làm nhà xong mà không rơi vào cảnh túng bấn nợ nần. Chủ thầu giục trả nốt tiền công thợ, chủ cửa hàng xi sắt gặp đâu cũng bảo “Cố gắng trả giúp chị. Ai cũng nợ như thế chị lấy đâu ra vốn xoay vòng”. Rồi tiền sơn, tiền gạch, tiền cửa… ti tỉ thứ tiền. Thỉnh thoảng bí quá chẳng biết xoay đâu lại về vay mẹ. Mẹ xuống thăm nhà thấy cái gì cũng thiếu, từ chục bát ăn cơm, bó đũa gỗ thơm đến mấy gói tăm cũng là do mẹ đi chợ mua về. Hôm qua mẹ điện thoại bảo: “Mẹ mới mua được tấm vải xinh lắm, chắc là con sẽ thích, lên mang về mà may rèm cửa”. Thứ gì mẹ cũng vun vén cho các con mà chẳng nghĩ đến bản thân mình. Tôi nhà rộng quá chừng đâu ở hết trong khi nhà mẹ dột tứ tung.

Tính tôi cầu toàn mà thật ra là ưa hình thức. Muốn làm nhà to, vật liệu thứ gì cũng phải là tốt nhất. Chồng tôi tính làm lan can bằng inox, cầu thang bằng gỗ cho đỡ tốn nhưng tôi lại thích làm bằng kính. Móng đã làm chắc chắn và khá tốn kém chỉ cần xây tường 10 cũng được. Nhưng tôi vẫn quyết xây tường 20 để giảm tiếng ồn, chống nóng và chống thấm cao. Từ gạch ốp lát đến gạch cầu thang đều là loại tốt nhất. Chi phí đội lên rất nhiều so với dự tính ban đầu. Tôi đã mang quan niệm cả đời chỉ xây nhà có một lần nên cái gì cũng cố. Bận bịu lo cho tổ ấm của mình mà không nhìn thấy nhà mẹ dột. Nếu tôi bớt một chút chỗ này, tiết kiệm chỗ kia thì có lẽ đã đỡ nợ nần, đã để ra được chút tiền lợp nhà cho mẹ. Nhà dột ngay trước mắt mà bao lâu tôi mới nhìn thấy được thì nói gì đến những buồn vui trong cuộc sống của bố mẹ già. Lúc hạnh phúc chúng ta thường chỉ tính đi đâu đó thật đẹp, thật xa để tận hưởng một kỳ nghỉ vui vẻ với chồng con, bè bạn. Đâu mấy ai nghĩ được cả đời bố mẹ mình quanh quẩn xó nhà chẳng mơ những chuyến đi mà chỉ mong con cháu trở về. Lúc cuộc đời gặp biến cố thăng trầm thường chúng ta chỉ biết chạy về bên bố mẹ. Ta phơi bày hết lòng mình ra mà đâu biết được vết thương thịt da mình nhưng bố mẹ đau. Chúng ta hàng ngày hay nói với nhau toàn những chuyện vĩ mô: chiến tranh ở Irap, khủng bố ở Syria, trái đất ngày càng nóng lên, trận siêu bão ở một nơi nào đó xa xôi mà ta chưa từng mường tượng đến. Mà đâu biết mẹ bao đêm nằm trằn trọc không ngủ được vì đau dạ dày, khớp xương bố dạo này hay nhức mỏi. Cũng có khi chuyện bố mẹ cãi nhau tôi biết được là do người khác kể. Những nỗi lòng của mẹ, tôi làm con mà lại không hiểu bằng mấy cô hàng xóm. Chắc chẳng phải là do mẹ ít chuyện trò với con cháu của mình. Mà lần nào về thăm nhà tôi cũng vội vàng cuống quýt. Hết họp lớp thì đến thăm nhà đứa bạn cũ học cùng cấp ba. Hết đi vòng quanh xóm thu mua nông sản sạch mang xuống phố cho đồng nghiệp lại bận đi thăm người này nằm viện, người kia đẻ. Chẳng kịp nghe mẹ định kể chuyện gì. Câu cửa miệng dùng với mẹ thành quen “con đi có chút việc, con bận quá”. Thành ra tôi có thể làm “thùng nước gạo” cho cả thiên hạ đổ vào những bực dọc, muộn phiền. Lại không thể một lần ngồi nghe mẹ nói.

Tôi mang chậu hứng từng chỗ dột trong nhà. Nghĩ đêm đến mình ngủ ngon trong chăn ấm đệm êm đâu có biết mẹ thức che chỗ này hứng chỗ kia. Hệt như những năm đầu 1990, khi mấy anh em tôi còn bé. Nhà tường đất trộn rơm, mái lá cọ, phong phanh gió vì không có cửa. Lâu năm lá cọ mục, những ngày mưa nhà dột khắp nơi. Trên chiếc giường ọp ẹp chỉ còn duy nhất một chỗ khô, mẹ nhường anh em tôi nằm êm giấc mộng. Tỉnh dậy giữa đêm tôi thấy mẹ đang lúi húi căng mảnh nilon trên đỉnh màn hứng mưa lộp độp. Mưa còn đọng thành giọt trên mi mắt mẹ. Bố thì đang đeo đèn ắc quy đi soi ếch ngoài đồng giữa mưa giông sấm chớp. Bố đạp đất, đội trời chẳng sợ hiểm nguy chỉ vì mong bắt được nhiều ếch mai mẹ đi chợ bán lấy tiền đong gạo hoặc nộp học cho mấy đứa con. Mờ sáng bố về ếch kêu ộp oạp trong chiếc tải vắt trên lưng cùng một xâu cò trắng. Thường là những chú cò đi kiếm ăn đêm sa chân xuống ruộng đồng ngập nước. Mà bố mẹ chúng mình cũng là những thân cò đắm đuối vì con…