Một người mặn mà cả trong văn chương và trong đời thực, đó là ấn tượng đầu tiên khi tôi tiếp xúc với nhà văn Dạ Ngân. Tôi tìm đến căn gác nhỏ của bà ở khu Kim Giang, căn gác chất đầy sách, nhìn ra cánh đồng. Bà đang sống với chồng mình là nhà văn Nguyễn Quang Thân, mối tình mà phải đến nửa đời người bà mới tìm thấy. Đúng hơn là hai người tìm thấy nhau. Và họ đang sống rất hạnh phúc.

 

 

NIỀM TIN ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ SÁNG TÁC TRẺ

 

Nhà văn Dạ Ngân

Điều đáng mừng đối với sinh viên khoa Sáng tác và Lý luận phê bình chúng tôi là nhà văn Dạ Ngân đã nhận lời chấm bài định kỳ, dành thời gian nói chuyện về kinh nghiệm sáng tác. Vào học Trường Viết văn Nguyễn Du khi đã 41 tuổi, bà được các giáo sư Hoàng Ngọc Hiến, Phạm Vĩnh Cư giảng dạy. Và nay, được trở lại trường, nói chuyện với  thế hệ sinh viên trẻ, bà bảo thấy mình như trẻ lại.

 

Theo nhà văn Dạ Ngân, truyện ngắn Việt Nam đang vận động, cả nội dung và hình thức.  Kỳ thực là “âm thịnh dương suy”, số lượng nữ tham gia sáng tác nhiều. Và điều làm nên không khí sôi nổi của nền văn chương nước nhà chính là sự tự do sáng tạo, tuy không phải là tuyệt đối, nhưng đã rất thoáng. Lại có sự tác động tích cực của mạng Internet, tác động của người đọc có trình độ. Điều đó kích thích người viết tiến đến đối tượng độc giả của mình.

 

Trong 10 năm, nhà văn Dạ Ngân làm thành viên ban giám khảo 3 cuộc thi truyện ngắn ở Báo Văn Nghệ. Bản thảo truyện ngắn dự thi gửi về nhiều vô kể, nhiều khi bà thấy ngộp thở. Nhà văn nói: “Với số lượng người viết nhiều như vậy, các tác giả trẻ muốn khẳng định mình quả là một công việc quá khó khăn. Họ phải tham gia vào cuộc đua quyết liệt để tìm chỗ đứng cho mình. Nhưng kiểu gì vẫn phải tự tin, đừng rụt rè. Những đỉnh cao như Nguyễn Huy Thiệp, Nguyễn Khắc Trường, Đỗ Chu… đã rất khó vượt qua chính mình, bởi họ đã trải qua thời kỳ rực rỡ nhất”. Bà đã chỉ cho chúng tôi những kinh nghiệm cần thiết, và kịp thời động viên, chỉ bảo. Những truyện ngắn mà nhà văn Dạ Ngân nhận được từ bài định kỳ của sinh viên được xử lý rất cẩn thận. Truyện nào bà cũng chỉ ra cái được và cái chưa được. Có thể nói, nhà văn Dạ Ngân là một bà đỡ khá mát tay. Vì thế mà nhiều tác giả trẻ đã khẳng định mình khi được bà nâng đỡ ở Báo Văn Nghệ. Khi tôi hỏi, hạn chế của lớp trẻ hiện nay là gì, bà nói: “Họ viết quá giống nhau. Viết hơi mỏng, chưa có từng trải. Nếu mình không phải là thần đồng thì cần phải có sự trải nghiệm. Vì vậy mới đặt ra câu hỏi là: người viết ở ta nhiều như vậy sao văn học vẫn không phải là nền văn học lớn so với thế giới? Mình thiệt thòi là không có triết gia. Triết học của mình là triết học vay mượn. Lớp trẻ ngại tiếp xúc với triết học, nên khi viết không thấy được vấn đề lớn”.

 

Nhà văn Dạ Ngân là tác giả của tiểu thuyết Gia đình bé mọn. Tác phẩm mà bà không ấp ủ cách tân, đổi mới. Bà viết bằng sự trải nghiệm, bằng sự quan sát đời sống. Và nó đã đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. Tôi hỏi: “Bà nghĩ sao về đề tài mà người viết trẻ hiện nay quan tâm, và cảm nhận của bà đối với những người viết trẻ?”. Nhà văn nói: “Người viết trẻ ngày nay chín chắn hơn rồi. Đề tài là những vấn đề về mở cửa, số phận con người trong thời đại kinh tế thị trường. Đội ngũ những người viết thế hệ trước các cô cậu là Phan Thị Vàng Anh, Nguyễn Thị Thu Huệ, Võ Thị Hảo, Võ Thị Xuân Hà… thì đã khẳng định quá rõ rồi. Sau nữa thì có Phong Điệp, Đỗ Bích Thúy, Đỗ Hoàng Diệu, Nguyễn Ngọc Tư… Tuy nhiên, tôi cũng rất kỳ vọng vào thế hệ 8X, 9X.”

 

TÌNH YÊU TRẺ MÃI

 

Nhà văn Dạ Ngân rất ít khi nói về bản thân mình. Về tình yêu của bà với nhà văn Nguyễn Quang Thân, những người quan tâm đến văn học đều không thấy lạ lẫm. Ai hiểu sâu sắc về bà, sẽ thấy đây là một tình yêu tuyệt vời. Chẳng thế mà từ khi hai người lấy nhau (1993) đến nay, người ta vẫn ca ngợi là “tuần trăng mật” kéo dài. Nhưng đó là một mối tình đầy sóng gió, trắc trở. Hai người gặp nhau ở trại viết Vũng Tàu. Dạ Ngân là người đàn bà đã hai con ở miền Tây. Nơi đây xảy ra mối tình sét đánh giữa hai người tình riêng không thuận lợi. Những tưởng thời gian, khoảng cách sẽ chia rẽ, và chẳng bao giờ hai người được gần nhau. Nào ngờ 11 năm sau, mọi khó khăn, thủ tục đã được giải quyết, hai người có tờ đăng ký kết hôn.

 

Nhà văn Nguyễn Quang Thân tự nhận mình yêu đến điên cuồng. Hai người cộng lại có tất cả 5 người con. Khoảng cách gần 2000 cây số và 11 năm yêu nhau đã để lại những chuỗi ngày đầy nước mắt. Chỉ có những bức thư “nói hộ lời yêu”. Thời gian đó, họ phải gồng mình lên để sống, vật lộn với chữ nghĩa.

 

Giờ thì đã khác, mọi khó khăn đã vượt qua. Hai nhà văn đang sống hạnh phúc. Mối tình bền bỉ, mãnh liệt ấy đã cho họ gần nhau. Còn nỗi lo thường nhật thì ai tránh khỏi. Trong cuộc sống, Dạ Ngân là người biết quan tâm đến chồng con, bạn bè, một người nội trợ giỏi. Các con giờ đã trưởng thành, nhưng còn ở xa quá. Bà lại là người mẹ đắm đuối vì các con. Ở miền Bắc mà lòng không nguôi nhớ phương Nam. Bởi vì nơi đó là quê hương, cội nguồn, nơi bà gắn bó cả tuổi thơ. Dù bà có ra đi vì một tình yêu lớn, thì vẫn còn một tình cảm khác nữa là tình mẹ con. Bà phải lo cho con được trọn vẹn mới yên tâm.

 

Nhà văn nói sắp tới sẽ chuyển vào sống trong Sài Gòn để chăm lo cho con cháu. Đây là một dự định mà bà đã đau đáu từ lâu. Nguyễn Quang Thân sẽ đi cùng bà. Cả hai nhà văn đều đã làm nên tên tuổi của mình trên văn đàn. Người đàn bà giàu nghị lực, lấy bút danh Dạ Ngân ấy tiết lộ rằng vì yêu văn chương, sự đồng cảm của hai người sáng tác đã dẫn đến tình yêu mãnh liệt và cảm động. Đến bây giờ, tình yêu ấy vẫn trẻ mãi.

 

NGUYỄN VĂN HỌC