Chị Lê Thị Ái (SN 1963), tiểu thương ở chợ Phú Thứ (huyện Tây Hòa), bằng tình yêu và đam mê, đã góp phần gìn giữ và bảo tồn nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc không bị mai một theo thời gian... 

Niềm đam mê được khơi gợi từ lời ru

Chúng tôi tìm đến chợ Phú Thứ để gặp chị Lê Thị Ái. Đưa mắt nhìn một lượt, tôi thấy người phụ nữ trạc tuổi mẹ tôi đang chờ khách trong gian hàng tạp hóa mang tên Tuyết Ái. Tuổi ngoài ngũ tuần nhưng “bà chủ” ấy vẫn hiện lên nét tươi tắn, không kém phần duyên dáng, đằm thắm. Trông thấy tôi mang chiếc máy ảnh trên vai, chị không cần hỏi thăm đã biết tôi làm gì và vẫy tay hớn hở: “Chị đợi em từ sáng giờ, vào đây đi em”. Chợ trưa vãng người, chị Ái tranh thủ kể về mối duyên với bài chòi.

Sinh ra và lớn lên ở huyện Tây Hòa, từ nhỏ, những câu hát dân ca, bài chòi đã len lỏi vào trong tiềm thức của chị qua câu ru của bà, của mẹ. Càng lớn, loại hình nghệ thuật truyền thống này đã ăn sâu vào máu thịt của chị và giai điệu cất lên đều gắn với cung bậc cảm xúc của lòng người. “Các anh chị em trong gia đình tôi đều có “máu” văn nghệ. Vì vậy, hễ cả nhà sum họp là vui như hội. Sau này, tôi thường tổ chức hát hò cùng một số người có chung sở thích sau những giờ lao động vất vả. Đối với tôi, lời ca tiếng hát không chỉ là niềm đam mê mà đó còn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày”, chị Ái thổ lộ.

Buổi sinh hoạt của nhóm chỉ có năm ba người, được tổ chức theo kiểu “cây nhà lá vườn”. Ban đầu, nhóm thuê nhạc công. Sau này kết nạp được vài người chơi đàn nên nhóm không còn phải lo nghĩ về nhạc công mỗi khi tụ hội bất chợt, nên đỡ được phần nào chi phí sinh hoạt. Không ồn ào, sôi động như các thể loại nhạc R&B, EDM, dance thay vào đó là những cung đàn trầm bổng, khi réo rắc vui tươi, lúc trầm lặng ai oán... đã tạo ra những khúc tâm tình lắng sâu vào lòng người. Chỉ với những dụng cụ đơn giản, bằng sự say mê, cũng đủ tạo nên buổi giao lưu ấm cúng, nghĩa tình.

Góp sức giữ gìn niềm đam mê

Từ nhỏ, chị Ái đã phụ mẹ buôn bán ở chợ, đến khi yên bề gia thất, chị cũng lấy nghề buôn bán mà mẹ truyền lại để kiếm sống, nuôi con. Cứ như vậy, những tháng ngày xuân trẻ của chị gắn liền với “buôn gánh bán bưng”. Những tưởng vùi đầu với củ hành, củ tỏi, toàn thân lấm lem dầu mỡ, sặc mùi nước mắm... sẽ khiến con người ta trở nên thô kệch và nóng nảy.

Ấy vậy, chị Ái vẫn điềm tĩnh, nhẹ nhàng trong cách đối nhân xử thế. Mỗi lần tiếng đờn, tiếng hát vang lên là niềm đam mê của chị như bị đánh thức. Vì vậy, trong những câu hát của chị luôn mùi mẫn, trầm ấm. Ngồi giữa gian hàng tạp hóa, chị Ái không ngần ngại cất vang làn điệu xuân nữ trong bài Trăng và thơ: Bầu trời Tháp Nhạn đêm nay/ Trăng treo lơ lửng, lòng đầy ý thơ/ Một vòng non nước như mơ/ Trăng rằm thả soi vàng tơ lưng trời/ Em nhìn về phía biển khơi/ Nhớ về chiến sĩ ở nơi xa trường...

Giọng ca của chị nghe mới ngọt ngào, tha thiết làm sao! Trong không gian chật hẹp ấy nhưng tôi cảm thấy vô cùng thích thú khi nghe chị hát. Điều đó khiến chúng tôi cảm nhận được niềm đam mê mãnh liệt của chị với bài chòi. Vậy mới hiểu hết được giá trị tinh thần vô cùng quý báu và thiêng liêng của nghệ thuật truyền thống.

Chị Ái chia sẻ: “Được ngân nga vài làn điệu bài chòi cũng đủ làm tôi thấy thích và hạnh phúc”. Chị không quản đường xa, vượt bao khó khăn để tham gia các hoạt động văn hóa, văn nghệ trên địa bàn huyện Tây Hòa và TP Tuy Hòa. Năm 2017, khi CLB Dân ca - Nhạc cổ trực thuộc Trung tâm Văn hóa tỉnh được thành lập, chị xin một chân hát trong CLB. Đến đầu năm 2018, CLB Dân ca bài chòi huyện Tây Hòa chính thức được thành lập, chị được mọi người tín nhiệm và bầu làm Chủ nhiệm CLB.

Ngoài hát bài chòi, chị Ái còn cho ra đời nhiều đứa con “thơ” tinh thần. Với chị, việc sáng tác cũng như đi hát bài chòi, đó không phải là sự ngẫu hứng mà là niềm đam mê được chị nuôi dưỡng, hun đúc từ thuở thiếu thời đến tận bây giờ. Đến nay, chị đã có hơn 100 bài thơ ca ngợi quê hương, đất nước; đặc biệt về quê nhà Tây Hòa như: “Tình yêu đất Phú”, “Chiều ký ức”... và sáng tác mới nhất là “Tình nghĩa quân dân”.

Không chỉ là đầu tàu dẫn dắt CLB Dân ca bài chòi huyện Tây Hòa, chị còn là Chủ nhiệm CLB Nữ tiểu thương huyện Tây Hòa. 7 năm qua, trong vai trò là nữ “quản gia” của CLB, chị thường xuyên chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần cho chị em phụ nữ.

Cụ thể như tạo điều kiện cho chị em vay vốn để phát triển kinh tế gia đình, vươn lên thoát nghèo... Mới đây, chị đã cùng các chị em trong CLB tặng quà cho 11 gia đình chính sách khó khăn nhất trên địa bàn huyện, mỗi suất 300.000 đồng nhân kỷ niệm 71 năm Ngày Thương binh liệt sĩ. Các hoạt động phù hợp nên CLB được nhiều chị em tiểu thương ở các chợ trên địa bàn huyện tích cực hưởng ứng, góp phần thu hút ngày càng đông đảo phụ nữ tham gia sinh hoạt.

THIÊN LÝ