Giờ đây, nhà thơ Hoàng Cầm không thể đi được đâu nữa. Cú ngã từ chiếc xe đạp đã làm chân ông gãy, sức lực giảm sút. Cuộc sống hiện tại của ông chỉ còn là hoài vọng về những kỷ niệm, những thăng trầm của một đời thơ.  

Nhà thơ Hoàng Cầm nhận giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật

Có lẽ, sau Bên kia sông Đuống, thì Quả vườn nội, Cây tam cúc, Lá diêu bông, Nếu anh còn trẻ… là những bài thơ mà tôi rất thích. Đến khi gặp nhà thơ, tôi đọc: “Nếu anh còn trẻ như năm cũ/ Quyết đón em về sống với anh/ Những khoảng chiều buồn phơ phất lại/ Anh đàn em hát níu xuân xanh/ Nhưng thuyền em buộc sai duyên phận/ Anh lụy đời quên bến khói sương/ Năm tháng… năm cung mờ cách biệt/ Bao giờ em hết nợ Tầm Dương/ Nếu có ngày mai anh trở gót/ Quay về lãng đãng bến sông xa/ Thì em còn đấy hay đâu mất/ Cuối xóm buồn teo một tiếng gà…” Nhà thơ cùng đọc, giọng gần như thảng thốt và tiếc nuối, rưng rưng.

Vâng, đó là Nếu anh còn trẻ. “Chàng hoàng tử đa tình” hào hoa, yêu mãnh liệt, từ chị Vinh của cậu bé lên 8 với váy Đình Bảng buông chùng cửa võng đến Tuyết Khanh, một giai nhân vào vai nữ chính trong vở kịch Kiều Loan, rồi đến cô Ninh - người đóng vai Kiều Loan sau Tuyết Khanh…

Hơn hai mươi năm qua, thi sĩ đa tình sống cô đơn. Ông thú nhận đã từng đi tìm người đàn bà cho riêng mình, nhưng người ấy vẫn biệt tăm. Tình yêu thành những hồi tưởng và khao khát. Có phải vì thế mà thơ ông buồn, day dứt?

Giờ đây, tuổi già đã bắt ông nằm yên trong căn phòng, không được dạo phố ngắm thiên nhiên nữa, chỉ còn hồi ức về những kỷ niệm đã qua. Ngoài kia cuộc sống vẫn ồn ào tấp nập. Nhà thơ thở dài, giọng luyến tiếc: “Tớ muốn được đi dạo phố quá, và hơn hết là được ngao du lần cuối đời. Nhưng đã không thể được nữa rồi”. Nỗi buồn thắp lên ngày càng nhiều. Bạn bè người mất người còn. Những người yêu mến và con cháu không phải lúc nào cũng ở bên cạnh được.

Cuộc sống bộn bề nỗi lo. Mấy năm gần đây, bạn bè đến thăm ông thưa thớt dần. Có người chỉ hỏi thăm hoặc gọi điện đến, rồi thôi. Ông vừa nói vừa thở dốc “Có lẽ anh em quá bận rộn. Để kiếm miếng ăn cũng vất vả lắm chứ. Giá mình khá giả, thì sẽ tìm một thư ký để giúp vài việc. Những lúc cần người ghi chép mà không có. Nhiều bài thơ đã hình thành sẵn trong đầu, cả cấu tứ hình hài. Thế mà khi đặt bút, chỉ ba phút thôi là mọi thứ bay biến đâu mất. Tuổi già mà!”

Xin đọc lại những câu thơ, như những bước chân dẫn đường để nhà thơ dạo phố, lắng nghe hơi thở của đời, và xa xăm hồi ức.

Ta con bê vàng lạc dáng chiều xanh đi tìm sim chẳng chín

Ta con chào mào khát nước về vườn xưa hạt nhãn đã đâm mầm

Ta con chim cu về gù rặng tre đưa nắng ấu thơ về sân đất trắng… 

NGUYỄN VĂN HỌC