Quỹ Hỗ trợ, quảng bá văn học Việt - Nga vừa giới thiệu với bạn đọc Việt Nam 4 tác phẩm văn học dịch được Chính phủ Nga tài trợ xuất bản, trong đó có tuyển tập truyện vừa Kinh nghiệm tình ái và tuyển tập truyện ngắn Đôi cánh do Đào Minh Hiệp và Phan Bạch Châu dịch. Đây là các tác phẩm xuất sắc của văn học Nga đương đại, được thể hiện với những phong cách khác nhau, góp phần làm dồi dào thêm lượng sách dịch của nhà văn Đào Minh Hiệp trong năm 2017 này.

Báo Phú Yên đã phỏng vấn nhà văn - dịch giả Đào Minh Hiệp về hành trình đến với độc giả Việt Nam của hai tuyển tập Kinh nghiệm tình ái và Đôi cánh.

* Từ đầu năm 2017 đến nay, ông có 4 đầu sách dịch ra mắt độc giả, gồm tiểu thuyết “Con gái Ivan, mẹ Ivan”, tuyển tập truyện vừa “Kinh nghiệm tình ái”, tuyển tập truyện ngắn “Đôi cánh” và cuốn tiểu thuyết tái bản “Sếu đầu mùa”. Riêng trong 2 tác phẩm được Quỹ Hỗ trợ, quảng bá văn học Việt - Nga phát hành mới đây, tác phẩm nào làm ông hứng thú và cũng mất nhiều thời gian nhất?

Nhà văn - dịch giả Đào Minh Hiệp

- Năm vừa qua, tôi tập trung sức để dịch tuyển tập truyện vừa Kinh nghiệm tình ái. Tuyển tập này gồm 6 tác phẩm đoạt giải thưởng quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật trong hơn 10 năm qua. Còn các tác phẩm trong tuyển tập truyện ngắn Đôi cánh thì tôi dịch rải rác từ những năm trước, sau đó tập hợp lại, in chung.

Để chọn và dịch thì phải lên mạng đọc rất nhiều. Tôi đọc tác phẩm từ nhiều nguồn rồi đối chiếu để chọn được bản đầy đủ nhất, sau đó liên hệ, trao đổi với tác giả. Có người còn giúp đỡ tôi trong quá trình dịch tác phẩm của họ.

* Điều gì khiến ông thích thú trong quá trình tìm kiếm, chọn dịch những tác phẩm văn học để đưa vào tuyển tập truyện vừa “Kinh nghiệm tình ái”?

- Tôi thích thú ở chỗ đây là những tác phẩm văn học Nga đương đại. Từ trước đến nay, độc giả Việt Nam biết về nước Nga chủ yếu là qua văn học cổ điển hay văn học ở thập niên 80 của thế kỷ trước. Người Nga bây giờ sống như thế nào, có những vui buồn gì thì ít được biết đến. Trong khi đó, truyện ngắn là những lát cắt nhỏ, thường không chuyển tải hết những điều này. Còn trong các truyện vừa, cả một giai đoạn lịch sử hầu như được tái hiện trên trang sách. Cho nên đọc truyện vừa thì độc giả có thể hiểu hơn về nước Nga đương đại, cảm nhận rõ hơn những vui buồn của người dân Nga trước những biến động, thăng trầm. Ví dụ như truyện vừa Kinh nghiệm tình ái, đó là một câu chuyện tình nhưng lột tả được cả một giai đoạn lịch sử của nước Nga trong mấy chục năm qua. Đấy là điều thú vị khi đọc.

Lúc dịch, do cảm hứng dịch thuật cho nên cũng không vất vả lắm, nhưng mất nhiều thời gian nhất là khâu đọc. Vì sao? Hàng năm có vài chục truyện vừa ra mắt độc giả ở Nga, trong số đó không chỉ có một tác phẩm đoạt giải thưởng. Có nhiều tác phẩm được đưa vào danh sách giải thưởng của tổ chức này, tổ chức khác. Người dịch phải chọn những truyện hợp với văn hóa Việt Nam và có giá trị nghệ thuật. Chứ có giá trị nghệ thuật mà không hợp với văn hóa Việt Nam thì cũng rất khó xuất bản.

Sau khi dịch xong, tôi đăng ký với Quỹ Hỗ trợ, quảng bá văn học Việt - Nga và được giới thiệu sang Nga. Tổng Giám đốc NXB Lokid Premium đồng ý đưa vào xuất bản ngay. Bà ấy còn nói: “Tôi sẽ in tiếp cho anh cuốn “Con gái Ivan, mẹ Ivan” trong năm 2017”. Năm tới, họ sẽ in một cuốn khác do tôi dịch. Đó là cuốn tiểu thuyết được trao giải thưởng quốc gia Liên bang Nga về văn học nghệ thuật.

Bìa tuyển tập truyện vừa “Kinh nghiệm tình ái” và tuyển tập truyện ngắn “Đôi cánh” - Ảnh: YÊN LAN

* Văn học Nga đương đại khác như thế nào so với văn học Nga cổ điển, thưa nhà văn?

- Văn học Nga đương đại vẫn giữ giá trị nhân văn nhưng khai thác nhiều đề tài, nhiều lĩnh vực khác nhau nên ngôn ngữ rất đa dạng và cũng… phức tạp hơn văn học cổ điển. Có thể nhiều tác phẩm viết về mặt trái của xã hội, thậm chí viết về tội ác không thể dung thứ như trong truyện Con gái Ivan, mẹ Ivan, đến mức người mẹ phải trả thù bằng cách bắn tội phạm. Nhưng đọc xong, điều đọng lại vẫn là những gì tốt đẹp của con người.

Văn phong trong các tác phẩm văn học Nga đương đại rất đa dạng. Tôi có may mắn là dịch liên tục trong nhiều năm qua cho nên “bắt kịp” hơi thở đó, và bây giờ thì có thêm công cụ hỗ trợ. Ví dụ, tôi có thể cài vào máy tính một bộ từ điển mười mấy cuốn. Bên cạnh đó là công cụ tra cứu google. Có những sự kiện, những vấn đề gì cần chú thích thì mình tra cứu và chú thích.

* Ông cảm nhận như thế nào về sự đón nhận của bạn đọc Việt Nam đối với các tác phẩm văn học Nga đương đại?

- Văn học Nga từng “ăn sâu bám rễ” trong lòng bạn đọc Việt Nam. Có điều bây giờ người ta muốn tìm “món ăn mới” để biết người Nga hiện nay sống như thế nào, chứ nếu chỉ thuần túy văn học cổ điển không thôi thì sức hút cũng không mạnh. Người Nga muốn tìm hiểu văn học Việt Nam thì cũng quan tâm đến các tác phẩm đương đại. Tôi được biết vừa rồi, Quỹ Hỗ trợ, quảng bá văn học Việt - Nga đã chuyển một loạt tác phẩm văn học đương đại của Việt Nam sang Nga để quảng bá.

* Sắp tới, ông sẽ trở lại với tiểu thuyết hay tiếp tục dịch truyện ngắn, truyện vừa?

- Tôi dịch tiểu thuyết Thành phố Khurramabad của nhà văn A. Volos sống ở vùng Baltic. Đây là một tiểu thuyết được xây dựng từ nền tảng là các truyện ngắn mà nhà văn đã viết trong nhiều năm. Sau này, đọc lại tất cả tác phẩm của mình, ông nhận ra các câu chuyện xuyên suốt qua một số nhân vật và bám sát cuộc sống của nước Nga đương đại. Thế là ông dùng tất cả tư liệu từ các truyện ngắn ấy viết thành một cuốn tiểu thuyết. Tác phẩm ra mắt và được trao giải thưởng quốc gia Liên bang Nga năm 2010.

* Xin cảm ơn nhà văn - dịch giả!

YÊN LAN (thực hiện)