Mẹ bảo sắp tới là ngày giỗ của ông ngoại nhưng ba mẹ lại bận công việc nên nhờ tôi đi hộ. Cũng may tôi mới du học về nên có phần rảnh rỗi, vả lại tôi đang rất muốn về thăm quê ngoại nên thu xếp quần áo rồi lên xe đò đi một chuyến. Sau bao năm học tập xứ người, giờ được trầm mình trong không khí đồng quê yên ả, tôi thấy mình như đang được hồi sinh trong một hoàn cảnh khác, nó tươi mới và lâng lâng nhiều cảm xúc khó tả.
Nhà ngoại nằm heo hút tận sâu giữa bạt ngàn đồng lúa, vòng vèo qua những con đường bùn lầy, phải men theo những triền đê nhỏ, qua bảy cây cầu dừa mới đến được cổng. Nhà ngoại nằm lọt thỏm giữa bốn bề là cau, đây cũng là “cột mốc” cần ghi nhớ cho những ai lần đầu tiên bước chân vào ruộng đất của ngoại. Nhớ lời mẹ dặn, từ con lộ lớn, tôi cứ nhắm theo hướng những hàng cau mà thẳng tiến. Thế nhưng tôi lại đi vào ngõ cụt mấy lần, phải vội vàng lội tắt ngang những thửa ruộng óng vàng sắp vào mùa thu hoạch để đi cho đúng hướng.
Thực ra đây không phải là lần đầu tiên tôi về quê ngoại, mà ít nhất cũng dăm ba lần. Đó là lúc thiếu thời, vào những kỳ nghỉ hè, ba mẹ hay gửi tôi cho ông bà ngoại trông giùm để tiện việc buôn bán. Tôi vốn là cháu ngoại duy nhất nên được ông bà thương lắm. Trong trí nhớ mang mang của tôi thì quê ngoại có cả một vườn cau rộng lớn, nằm bao bọc xung quanh nhà như một bức tường thép bền chắc. Những hàng cau này chính tay ông ngoại trồng khi còn thời trai trẻ, cốt để dành khi ông bà về già dùng ăn trầu. Cau của ngoại trồng rất xanh mướt, tuy mỏng manh đong đưa trước gió nhưng không khuất phục trước những cơn bão dữ. Những trưa hè oi bức, ngoại hay đem võng ra vườn mắc vào thân cau cho tôi nằm, kể chuyện cổ tích cho tôi nghe, ru tôi vào giấc ngủ mê say. Tôi nhớ như in lời ngoại dạy: “Phận làm người phải biết sống sao cho xứng đáng với chính mình, gia đình và xã hội. Muốn được vậy thì trước tiên cháu phải có ý chí, tấm lòng và suy nghĩ ngay thẳng, cương trực, không nên quanh co hay giả dối…”. Tôi thắc mắc: “Ngay thẳng như thế nào hả ngoại?”. Ngoại chỉ lên thân cau và nói: “Đây này, cháu phải sống thẳng và ngay như cây cau này, như vậy mới trọn đạo làm người, cháu ạ!”.
Sau bao nhiêu năm xa cách, hàng cau quê ngoại giờ đã già nua, thân cau chót vót, nhưng cành lá vẫn sum suê xanh mướt như ngày nào. Cũng giống như bà tôi, bà giờ đã già nhưng đầu óc vẫn minh mẫn như thuở nào. Gặp lại tôi, bà chỉ thoáng lạ giây lát rồi nhận ra ngay. Thoáng chút tần ngần, ngoại nhìn lên bàn thờ của ông, nhìn tôi, rồi ngoại khóc ngon ơ. Cảm xúc của ngoại quá bùi ngùi làm tôi không sao kìm nén nước mắt, vội ôm choàng lấy ngoại mà khóc theo. Giờ ngoại vẫn ăn trầu nhưng bằng thứ cau ngoại mua ngoài chợ chứ không hái quả cau ở trong vườn, vì không ai trèo hái.
Đi bên ngoại dưới hàng cau rợp bóng, lắng nghe tiếng chim trong vườn hót, gió mơn man da mặt, tôi cảm thấy mình như đang quay về ký ức của một thời thơ ấu. Nơi ấy có những hàng cau thân thương của ngoại, mà mỗi ngày tôi vẫn chơi đùa.
THANH VŨ
