Chính vì có một tuổi thơ nhiều thiệt thòi nên trong cuộc đời nghệ thuật của mình, Mạc Can đã chọn cách đem lại niềm vui cho trẻ thơ, nhất là trẻ thơ ở những vùng khó khăn, hạn hán, lũ lụt. Ông bảo: “Giờ tui rảnh lắm, hễ ai kêu là đi”.
Người nghệ sĩ già cô độc
Mạc Can, tên thật Lê Trung Can, nổi tiếng là một nghệ sĩ đa tài, tham gia vào nhiều lĩnh vực nghệ thuật như diễn hài, đóng phim, biểu diễn ảo thuật và viết văn. Ông sinh năm 1945, trên một chiếc ghe hát dạo ở Tiền Giang với gia đình. Cha mẹ kiếm sống bằng nghề diễn, nghiễm nhiên ông được coi là con nhà nòi nghệ sĩ. Từ nhỏ, Mạc Can đã bước lên sân khấu, bám vào cái nghiệp của gia đình để kiếm cơm qua ngày. Lênh đênh trên sông nước nên cuộc sống rày đây mai đó, bữa đói bữa no. Đến tuổi đi học, thấy người ta được đến trường, mình thì không, ông tủi thân đến bật khóc. Thèm biết con chữ nên mỗi lần ghe hát ghé lại bến chờ diễn, ông tức tốc chạy lên bờ, tìm trường rồi học lỏm. Nhờ chăm chỉ, dần dà, ông cũng biết đọc, biết viết. Cha mẹ gửi ông vào nhà thờ học chữ, được 3 năm, ông lại phải nghỉ học, rồi ra đời tự thân kiếm sống ở Sài Gòn.
Chính vì có một tuổi thơ nhiều thiệt thòi như thế nên trong cuộc đời nghệ thuật của mình, ông đã chọn cách đem lại niềm vui cho trẻ thơ, nhất là trẻ thơ ở những vùng khó khăn, hạn hán, lũ lụt. Ông bảo: “Giờ tui rảnh lắm, hễ ai kêu là đi”. Ông đi với các đoàn từ thiện, các ca sĩ, diễn viên điện ảnh, nhà báo đến khắp các tỉnh sông nước miền Tây, lên cao nguyên, ra cả đảo Lý Sơn. Đến nơi, mọi người tặng quà còn ông khệ nệ vác theo một vali nặng trịch, trong chứa đầy đạo cụ để biểu diễn ảo thuật. Đối tượng phục vụ của ông là mọi người song bao giờ tiếng cười của trẻ thơ cũng làm ông vui. Mọi người đều quen mặt ông qua phim ảnh, truyền hình nên chào đón ông như một người thân thiết. Vậy nhưng, sau những chuyến đi trở về, hỏi ông về đâu, ông lặng lẽ lắc đầu. Ông không có nơi ở cố định, không có nhà, không có gia đình - chính xác hơn là ông cũng từng có vợ, có con, nhưng số phận kỳ lạ khiến ông không ở chung với họ. Tuổi trên 70, ông sống trong tình yêu thương và quý trọng của mọi người. Những người quen biết ông chia sẻ: Ở TP Hồ Chí Minh, muốn gặp ông thì a lô cho ông.
Về với trẻ em vùng lũ Ô Loan
Những ngày đầu tháng 12 này, Mạc Can đi cùng với đoàn từ thiện Mô tô học bổng của nhà văn Nguyễn Đông Thức và Đoàn Thạch Biền về Tuy An tặng quà cho học sinh bị ảnh hưởng do cơn lũ vừa qua. Đoàn đã tặng trên 250 suất quà gồm sách, vở và hơn 150 triệu đồng tiền mặt cho học sinh hai trường tiểu học An Cư 1 và An Cư 2, là những trường ở quanh đầm Ô Loan. Từ khi nhà báo Trần Hoàng Nhân, người có duyên kết nối đoàn từ thiện với địa phương vùng lũ “bật mí” thông tin sẽ có nghệ sĩ Mạc Can cùng đi với đoàn về biểu diễn phục vụ, các thầy cô giáo và đặc biệt là các em học sinh ở đây náo nức mong chờ. Cho nên khi xe vừa dừng lại ở cổng trường, hàng trăm ánh mắt đã ngời sáng, những gương mặt rạng rỡ, rồi tiếng vỗ tay nồng nhiệt đón chào. Vẫn với cái duyên hài cố hữu, Mạc Can bước xuống xe, trợn mắt, le lưỡi khiến những tiếng cười rộ lên và tiếng vỗ tay càng vang xa. Mạc Can đã đến một cách nhẹ nhàng tự nhiên và thân thiện như vậy. Sau chương trình tặng quà là tiết mục được mong chờ: Mạc Can xuất hiện với chiếc mũ dạ màu xanh trên đầu, chiếc nơ đen trên cổ và chiếc va li đạo cụ nặng trịch. Nhiều cánh tay giơ lên xung phong học làm xiếc. Ông biểu diễn các trò nhẹ nhàng như thò thụt, đổi chai, đổi ly, ráp vòng tròn, lẩu thịt gà… Nhiều lần ông cố tình làm “lộ chiêu” ảo thuật để các em phát hiện ra; những tiếng cười lại rộn lên. Vòng tròn quanh ông khép lại gần, các thầy cô giáo chủ nhiệm phải nhắc các em xê ra để ông diễn. Cứ như vậy, buổi trưa ở Trường tiểu học An Cư 1 và buổi chiều tối ở Trường tiểu học An Cư 2 đến từ lúc nào mọi người không hay biết. Cả những phụ huynh đến đón con cũng say mê xem ông diễn rồi sau đó vây quanh ông xin chữ ký và chụp hình lưu niệm.
Với hàng trăm học sinh ở vùng lũ, có lẽ niềm hân hoan hôm ấy sẽ trở thành kỷ niệm khó quên. Những niềm vui làm vơi đi bao khó khăn, vất vả trong cuộc sống của các em do một nghệ sĩ hài vốn chẳng giàu có gì đem lại.
DƯƠNG THANH XUÂN
