Khán giả băn khoăn là khi xem các chương trình tìm kiếm “bản sao”, liệu các cháu thiếu nhi và những người mới lớn có hiểu thấu đáo rằng đây chỉ là game show trên truyền hình? Và sự tung hô “bản sao” (nếu có) cũng chỉ nằm trong khuôn khổ những sân chơi đơn thuần giải trí. Trong nghệ thuật, nghệ sĩ cần có phong cách riêng.

Ca sĩ người Phú Yên Lê Mỹ Như được công chúng cả nước yêu mến từ chương trình Sao Mai - Điểm hẹn 2010 luôn thể hiện nét riêng trên sân khấu - Ảnh: YÊN LAN

Vui vui, ngồ ngộ những “bản sao”

Tối nọ, tình cờ làm khán giả game show Ai tỏa sáng, thấy một cô gái trang điểm giống hệt ca sĩ Phương Thanh, cất giọng hát cũng giống hệt “cô Chanh”. Ban đầu, tôi cũng thấy vui vui, ngồ ngộ và không thể không phục cô gái đã kỳ công “sao chép”, luyện tập cho giống hệt thần tượng của mình. Tìm hiểu thì được biết Ai tỏa sáng là chương trình truyền hình tìm kiếm những giọng ca hay và giống với ca sĩ thần tượng. Trong ba vòng thi, thí sinh thể hiện những ca khúc gắn liền với tên tuổi của ca sĩ mà mình ngưỡng mộ, bằng giọng hát y chang thần tượng và được bình chọn bởi một ban giám khảo cùng hơn 100 khán giả có mặt tại trường quay. Lẽ dĩ nhiên, giành chiến thắng sẽ là “bản sao” hoàn hảo nhất.

Ai tỏa sáng chỉ là một trong số những chương trình truyền hình tương tác đi tìm “bản sao” ca sĩ, mà game show đầu tiên được đưa về từ Tây Ban Nha vào năm 2013 là Gương mặt thân quen, đến nay đã rôm rả đi qua bốn mùa thi. Một năm sau đó, Gương mặt thân quen nhí (dành cho các bé từ 8-12 tuổi) lên sóng, cũng rôm rả không kém. Rồi đến Ca sĩ giấu mặt từ Hàn Quốc đưa về... Công bằng mà nói, những game show này đã mở ra sân chơi cho những người yêu thích ca hát và có khả năng bắt chước giọng ca của người khác. Họ có cơ hội thể hiện khả năng của mình trên sân khấu, còn khán giả thì được thư giãn và thích thú trước những phần biểu diễn photocopy y hệt. Nhiều khi, ngay cả “bản gốc” cũng ngỡ ngàng trước “bản sao” của mình. Nói chung, xét về mặt giải trí và thu hút người xem, đó là những game show rất thành công.

Thi thoảng có lướt qua những chương trình truyền hình tương tác dạng này, nhạc sĩ Tấn Phát, Phó Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc dân gian Sao Biển, nhìn nhận: “Những chương trình như vậy tạo niềm tin ai cũng có thể hát, nếu đam mê thì có thể bước lên sân khấu và thực hiện được ước mơ của mình. Tất nhiên, đây là những giọng ca không chuyên, đang trong quá trình học hỏi. Còn nếu đã là chuyên nghiệp mà lặp lại những gì người khác có thì không nên”.

Nét riêng ngày càng hiếm

Điều mà những khán giả khó tính, cả nghĩ băn khoăn là khi xem các chương trình tìm kiếm “bản sao”, liệu các cháu thiếu nhi và những người mới lớn có hiểu thấu đáo rằng đây chỉ là game show trên truyền hình? Và sự tung hô “bản sao” (nếu có) cũng chỉ nằm trong khuôn khổ những sân chơi đơn thuần giải trí. Trong nghệ thuật, nghệ sĩ cần có phong cách riêng. “Bản sao”, dù hoàn hảo đến đâu, cũng khó tìm được chỗ đứng, nhất là khi “bản chính” còn đó. Một số khán giả chương trình Vietnam’s Got Talent 2014 hẳn còn nhớ những gì mà giám khảo Hoài Linh nói với một thí sinh đã kỳ công “sao y bản chính” ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng: “Em hát được, không tệ nhưng em nhớ một điều, cái bản gốc lúc nào cũng rõ hơn bản photo, em cần phải có một cái gì đó riêng của em”. Đấy là câu nói khi danh hài Hoài Linh ngồi “ghế nóng” Vietnam’s Got Talent. Nếu “cầm cân nảy mực” một game show tìm kiếm “bản sao”, chắc chắn Hoài Linh không thể công khai nói với thí sinh điều đó.

Còn nhớ trong những mùa thi Sao Mai - Điểm hẹn, một trong hai cuộc thi hát lớn của Đài Truyền hình Việt Nam, câu nói mà các thành viên Hội đồng Nghệ thuật thường nhắc đi nhắc lại với các thí sinh là: phải có phong cách riêng, phải thể hiện cá tính của mình… Và trong “thời kỳ hoàng kim”, Sao Mai - Điểm hẹn đã tôn vinh một số giọng ca xứng đáng, trong đó nổi bật hơn cả là ca sĩ đầy cá tính Tùng Dương. Tuy không có lượng fan đông đảo như các “công chúa”, “hoàng tử” V-pop, song quán quân Sao Mai - Điểm hẹn mùa đầu tiên (giải nhất do Hội đồng Nghệ thuật bình chọn) đã tỏa sáng và để lại dấu ấn rất riêng trong đời sống âm nhạc ở Việt Nam.

Sẽ rất khập khiễng nếu so sánh một cuộc thi hát nghiêm túc với một game show, song điều những người yêu nhạc băn khoăn là: Phải chăng khi các game show tìm kiếm “bản sao” ca sĩ ngày càng nở rộ, trên sân khấu ca nhạc càng xuất hiện nhiều giọng ca na ná ngôi sao A, ngôi sao B và thiếu vắng những ca sĩ trẻ có phong cách riêng? “Nghệ thuật cần sự sáng tạo. Sự bắt chước không bao giờ là nghệ thuật. “Bản sao” không bao giờ bằng “bản gốc””, nhạc sĩ - Nghệ sĩ Ưu tú Nguyễn Ngọc Quang nói.

YÊN LAN