Ngõ hun hút sâu dẫn vào những mái nhà liêu xiêu, ọp ẹp. Làng chỉ còn người già và trẻ nhỏ sống lầm lũi, buồn tênh. Ngoài bến, rặng dương xác xơ gồng mình cầm cự trước những đợt gió hung dữ thổi rạc cỏ cây và phủ lên mặt đất một bầu không khí tiêu điều, khiến những gương mặt người thêm rũ rượi.
Ít nhiều, đoạn biển hung hãn này đã buộc không ít trai tráng trong làng bỏ xứ tìm việc khác. Chẳng hiểu vì đâu, những con thuyền cứ đi, chở đầy tràn hy vọng của ngư dân về khoang cá tôm nặng trĩu, nhưng rồi họ lại thất thểu quay về. Mỏi mệt. Những chiếc thuyền con con quăng quật đến bất lực giữa trùng khơi mênh mông sóng dữ. Có con thuyền còn bị đánh trầy trụa, bể be mà không mang nổi một ngày no đủ về bờ. Làng đói lắm, người lớn khắc khổ, trẻ nhỏ thất học và còi trơ xương cổ tay. Chúng cứ chân trần lội giữa nắng cát, song vẫn chỉ có cát và nắng bầu bạn, mà cát hay nắng đều không khiến chúng no bụng, khiến cha mẹ chúng thôi túng quẫn, ngắc ngư. Chúng lớn lên, lại đi, bỏ làng hiu quạnh.
Biết bao cuộc họp, bao nhiêu dự án cứu làng khỏi nguy cơ bị xóa sổ nhưng đều nằm yên trên giấy. Người ta lắc đầu bảo biển đoạn này dữ quá! Làm du lịch thì giết khách như chơi vì biển chẳng êm ái, dịu ngọt mà ẩn chứa nhiều ẩn họa khó lường. Mà ai lại thèm về một nơi hiu hắt mà tìm mãi cũng không gợi được chút tình, nên một ý thơ như thế. Nhiều đơn vị đầu tư lần hồi về làng rồi không bao giờ quay lại. Đâu xa, làng mới tiễn hai đứa trẻ con. Chúng đi về phía biển rồi không trở về nữa. Người ta đã ước, giá mà tạo hóa công bằng hơn, có đôi hòn đảo nho nhỏ tạo thành vịnh, vũng để sóng êm ái, biển lắng dịu thì ắt làng sẽ bớt khổ.
Nhiều người cũng nghĩ đến chuyện đóng tàu to. Những con tàu vỏ thép oai vệ đạp băng qua sóng dữ, nhẹ nhàng chinh phục những ngư trường xa không căng thẳng, đắn đo như trước nữa. Nhưng lấy tiền đâu ra? Cuộc sống khốn khó không những mài mòn thể chất dân làng mà còn khiến tinh thần họ bị suy kiệt. Không ai dám nghĩ đến chuyện vay mượn đóng tàu trong lúc cơn đói đã đuổi đến tận mang tai. Và rồi họ ra đi, mang theo sức sống và nhuệ khí khiến làng biển ngày càng vắng vẻ.
Vậy mà giờ đây không ai tin làng cũng có được ngày no ấm. Tiếng chân người rập rình xen lẫn tiếng cười, tiếng nói trên những con đường bê tông phẳng lỳ. Giữa những mái ngói đỏ chót len giữa ánh nắng ban mai, phụ nữ vá lưới không ngơi tay, trẻ nhỏ tíu tít chơi đùa. Ai nấy đều đang thở cái vị bao la và nồng nàn từ biển. Làng đã sống lại. Từ thuở có người thanh niên trẻ trăn trở với cái nghèo cái khổ. Chàng có cả bầu trời tuổi thơ ở cái làng đói quay quắt này. Ngày ấy, chàng thanh niên ấy mới mười mấy tuổi đã chứng kiến phương tiện kiếm ăn duy nhất của cả nhà bị bão biển đánh tan tác, rồi chính chàng đưa tang bạn mình khi biển mang người bạn ấy đi. Đau là thế nhưng chàng chưa hề muốn quay lưng với biển. Chàng vẫn tin đại dương bao la sẽ mở lòng bao chứa. Rồi nhiều đêm, chàng một mình xuống biển, đứng nhìn những đợt sóng hung bạo như muốn quật nát bờ cát. Chàng nhìn xa hơn, xa hơn chút nữa, hình như có những đốm sáng li ti dặt dìu trên mặt nước. Phải rồi, chàng phải vươn khơi, chỉ có đi xa mới mong đổi đời và thay áo cho cả làng…
Bến nô nức tiếng người. Tiếng đập, đục liên hồi. Người bốc dỡ cá tôm, tiếng đá lạnh được đôi bàn tay chắc khỏe nào thả phịch dưới hầm. Phía xa, thêm một con tàu lớn sắp hạ thủy. Làng chài tỉnh giấc sau cơn mộng dài đói kém…
PHẠM HẢI DƯƠNG
