Những chuẩn mực đạo đức vốn được coi là tiêu chí hàng đầu để đánh giá nhân cách con người thì nay đã dần suy giảm và bị vi phạm nghiêm trọng. Sự chân chất, hiền lành của con người trong xã hội truyền thống đang dần nhường chỗ cho sự thực dụng trong xã hội hiện đại.
Hàng ngày, chúng ta chứng kiến không ít thói vô trách nhiệm, ích kỷ... gây nhức nhối, xôn xao dư luận. Con cái hắt hủi, ngược đãi, đánh đập cha mẹ già vì các cụ không còn khả năng kiếm tiền. Anh em ruột xung đột nhau do tranh giành của cải cha mẹ để lại. Vợ chồng phụ bạc lẫn nhau, bỏ rơi con, chạy theo sự giàu sang... Luân thường đạo lý có nguy cơ bị đảo lộn và phá vỡ.
Đạo đức, trong bất kỳ hoàn cảnh nào đều giữ một vị trí đặc biệt trong cuộc sống con người. Thiếu đạo đức, con người dễ mất phương hướng, dễ dàng vi phạm những chuẩn mực của xã hội. Cũng như vậy, một con người thiếu đạo đức sẽ tự loại bỏ mình ra khỏi cộng đồng.
Giáo dục đạo đức con người là hình thành những chuẩn mực đạo đức có tác dụng điều chỉnh hành vi của các cá nhân, buộc các cá nhân phải tuân theo những yêu cầu, chuẩn mực mà xã hội đòi hỏi. Nền kinh tế thị trường đang làm xáo trộn các chuẩn mực đạo đức truyền thống. Nó gây ra sự khủng hoảng trong các giá trị truyền thống nói chung và giá trị đạo đức trong gia đình nói riêng. Thực tế, hiện nay, nhiều loại giá trị chuẩn mực khác nhau cùng đan xen trong xã hội. Mẫu hình con người hiện đại có thể có nhiều điểm khác biệt so với mẫu hình con người trong xã hội truyền thống. Tuy nhiên, trong bất kỳ xã hội nào, đạo đức vẫn là phẩm chất cơ bản của một con người, giáo dục đạo đức vẫn là một nội dung giáo dục quan trọng trong gia đình. Một cá nhân có khả năng đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của xã hội hiện đại song quan trọng hơn phải là một con người có nhân cách, có phẩm chất đạo đức từ trong chính gia đình của mình.
Những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc và gia đình Việt Nam là một trong các yếu tố cơ bản góp phần kiến tạo sự ổn định của xã hội, cần thiết phải được khôi phục và bảo lưu trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, các giá trị đạo đức hiện đại cũng cần được tiếp thu và vận dụng một cách phù hợp. Bước đầu có thể hình dung một số chuẩn mực điều chỉnh hành vi của mỗi người với gia đình, họ tộc; với cộng đồng, xã hội, đất nước, theo hướng chân - thiện - mỹ. Với gia đình, họ tộc là sự hiếu thảo, hiếu học, thành kính tổ tiên, tình thương yêu ruột thịt, phúc đức, hiền hòa, nhân nghĩa, thật thà, biết bổn phận, lễ phép, hòa thuận, kính trên nhường dưới, chung thủy vợ chồng, có trách nhiệm với gia đình, thiện tâm, thiện ý, chăm chỉ, cần cù lao động. Còn đạo đức đối với xã hội, đất nước, chúng ta phải yêu nước, dũng cảm, kiên cường, bất khuất với giặc ngoại xâm, có lòng tự hào dân tộc...
Sự hệ thống hóa bước đầu những giá trị đạo đức, cũng là những giá trị văn hóa dân tộc và hiện đại là những chuẩn mực lý tưởng cần phấn đấu vươn tới đối với mọi công dân Việt Nam trong thời đại công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế. Vì vậy, việc phổ biến những chuẩn mực đạo đức tốt để các thành viên trong mỗi gia đình noi theo, vươn tới, phát huy là vô cùng cần thiết.
ĐỨC THÀNH
