Khi còn là một đứa trẻ sống ở cuối xóm nhỏ tựa lưng vào núi, hướng mặt về phía cánh đồng, tôi đã dõi mắt về nơi có những rặng núi màu lam nhạt, hỏi ba đó là nơi nào. Ba nói đó là An Xuân. Lại hỏi An Xuân có gì hở ba? Trên đó có địa đạo Gò Thì Thùng - con đường ngầm ngoằn ngoèo trong lòng đất, được người dân đào trong kháng chiến chống Mỹ. Ba còn nói An Xuân có khí hậu mát mẻ, cây cối tốt tươi, trên đó người ta trồng rất nhiều mía và có những vườn mít, vườn chuối trĩu quả.
Kể từ đó, thi thoảng tôi lại dõi mắt về phía những rặng núi xa mờ, cố hình dung con đường dưới lòng đất và những khu vườn trĩu quả. Tôi ước ao có một ngày đặt chân lên An Xuân.
Ước mơ nhỏ nhoi đó đã không thành hiện thực trong thời thơ ấu, dù từ An Định lên An Xuân nào có xa xôi gì! Nhưng hồi đó giao thông cách trở, đi lại khó khăn. Tôi nhớ, để mang những sản vật của đất quê đến bán ở chợ Đèo - một chợ phiên có từ lâu đời tại xã An Định, dân An Xuân, An Lĩnh cưỡi ngựa thồ hàng đến chợ từ chiều hôm trước.
Lại nhớ có lần ba đi công tác ở An Xuân, mang mít về làm quà nhưng khi bổ ra thì chẳng ăn được múi nào. Quãng đường giằng xóc liên tục từ An Xuân về An Định đã làm cho quả mít ngon “quá giang” trên chiếc xe bục bịch trở nên bầm dập tơi tả. Rút kinh nghiệm, lần sau đi An Xuân, ba không đem mít mà đem thị về cho chị em tôi. Những quả thị to bằng nắm tay con nít, được ba giữ cẩn thận trong túi, thơm lừng.
Cứ thế, An Xuân ẩn hiện trong trí tưởng tượng của đứa-trẻ-tôi với con đường ngầm ngoằn ngoèo trong lòng đất và hiển hiện bằng những quả thị như bước ra từ chuyện cổ tích của nội. Nhưng phải gần 20 năm sau, khi đã rời ghế nhà trường và bước ra cuộc đời rộng lớn, tôi mới có dịp đặt chân lên An Xuân trong một ngày đầu xuân. Trời se se lạnh và nắng vàng như mật. Trên gò Thì Thùng, tiếng trống hội rộn vang. Những “cô” ngựa thồ hàng đến chợ phiên vụt trở thành kỵ mã trong hội đua ngựa đã có từ rất lâu đời, bị khói lửa chiến tranh làm cho tan tác rồi được khôi phục sau khi quê hương đất nước thanh bình.
Đi trên gò Thì Thùng và cảm nhận rõ ràng hơn bao giờ hết về con đường ngầm trong lòng đất, tôi rưng rưng nhớ ước mơ từ thuở nhỏ của mình, rưng rưng nghĩ về bao người đã hòa vào lòng đất đỏ…
Mới đây, có dịp trở lại An Xuân, lòng chợt xôn xao khi cái lạnh khe khẽ chạm vào da và thấy nắng mềm như tơ trên gò Thì Thùng. Chợt nghĩ, mình đã đặt chân đến nhiều vùng miền trên dải đất hình chữ S thân yêu, thế nhưng chẳng hiểu tại sao mảnh đất ở cạnh quê mình lại đắp bồi nhiều cảm xúc đến vậy!
Câu trả lời có lẽ nằm ở niềm ước ao từ tấm bé. Hồn nhiên và trong trẻo, ký ức về tuổi thơ, trong đó có những ước mơ, luôn sống trong ta. Ký ức đó như ngọn lửa không bao giờ tắt, cho dù ta đã lớn lên và già đi theo năm tháng.
Với tôi, An Xuân là miền mơ ước trong trẻo của một thời…
PHAN ĐỨC LỘC
