Những ngày tháng 4 lịch sử, luôn nhắc nhớ mỗi người Việt Nam về ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam (30/4) thống nhất đất nước, non sông thu về một mối, và ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1/5), Tổng bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam khi mới 26 tuổi. Thành An Thổ là nơi đồng chí Trần Phú cất tiếng khóc chào đời, bắt đầu cuộc đời cách mạng trong hoàn cảnh vô cùng khắc nghiệt.
ĐỊA LINH NHÂN KIỆT
Phú Yên tự hào là nơi sinh của Tổng bí thư trẻ tuổi nhất trong lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, mặc dù quê hương của đồng chí ở xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Đã có một sự trùng hợp thiên định: Nhân tài sinh ra ở đất địa linh.
Thành An Thổ tọa lạc ở khu vực hạ lưu sông Cái thuộc thôn An Thổ, xã An Dân (Tuy An). Thành được xây dựng vào thời vua Minh Mạng (1832-1836) theo kiến trúc bình đồ hình vuông, là trung tâm hành chính của chính quyền phong kiến từ đầu thế kỷ XIX đến năm 1899 - nơi đây gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử Cuộc khởi nghĩa Cần Vương do chí sĩ Lê Thành Phương lãnh đạo. Cũng nơi thành cổ này đã sinh ra một người con ưu tú của dân tộc, của Đảng: Đồng chí Trần Phú. Ca dao có câu: “Tuy An nước lặng mây dừng/ Nơi sinh Trần Phú, anh hùng Tú Phương”.
Thành An Thổ đóng vai trò là tỉnh lỵ của Phú Yên trong suốt gần 60 năm, sau đó là phủ lỵ của phủ Tuy An đến năm 1939. Trong thời gian từ năm 1901 đến năm 1906, ông Trần Văn Phổ là phụ thân đồng chí Trần Phú, đến giữ chức Giáo thụ tại Tuy An. Ông đã đưa cả gia đình đến nơi làm việc sinh sống và đồng chí Trần Phú đã chào đời ở nơi đây vào ngày 1/5/1904.
Cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Trần Phú ngắn ngủi nhưng vô cùng quan trọng cho cách mạng Việt Nam. Mùa hè năm 1930, trong căn hầm ở số nhà 90 Thợ Nhuộm, Hà Nội, đồng chí Trần Phú khởi thảo bản Luận cương chinh trị của Đảng, được Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ nhất họp vào tháng 10/1930 thông qua. Cũng tại hội nghị này, đồng chí Trần Phú được bầu làm Tổng bí thư đầu tiên của Đảng ở tuổi 26.
Ngày 18/4/1931, đồng chí Trần Phú bị địch bắt tại số 66 đường Săm-pa-nho, Sài Gòn. Trong thời gian ở tù, mặc dù kẻ thù dùng mọi cực hình tra tấn dã man, cùng với bệnh tật thường xuyên giày vò, nhưng đồng chí vẫn giữ vững khí tiết của người chiến sĩ cộng sản, kiên cường bất khuất, không đầu hàng trước quân thù.
Ngày 6/9/1931, đồng chí Trần Phú trút hơi thở cuối cùng, vĩnh biệt đồng bào, đồng chí. Câu nói cuối cùng của đồng chí Trần Phú đã trở thành tấm gương, kim chỉ nam của người chiến sĩ cách mạng: “Hãy giữ vững chí khí chiến đấu”. Lúc đó, đồng chí Trần Phú mới 27 tuổi, lứa tuổi mà nhựa sống đang căng tràn, có thể cống hiến nhiều hơn nữa cho quê hương, đất nước.
DU LỊCH VỀ NGUỒN, GIÁO DỤC TRUYỀNTHỐNG
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, đến nay thành An Thổ chỉ còn là dấu tích trong khu nhà trưng bày được trùng tu giữa làng quê thanh bình, xanh mát. Những cổng thành, tòa công đường, kỳ đài, trại ngựa, trường bắn, dinh tổng đốc, trại lính chỉ còn là dấu tích được khai quật và bảo tồn như những chứng tích lịch sử.
Ngày 22/8/2005, Bộ VH-TT-DL đã công nhận thành An Thổ là di tích khảo cổ cấp quốc gia. Công trình Khu di tích Thành An Thổ, nơi sinh Tổng bí thư Trần Phú được đầu tư tôn tạo quy mô, khánh thành vào năm 2011 đón du khách và là nơi giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” cho thế hệ trẻ. Nhà tưởng niệm Tổng bí thư Trần Phú quanh năm được nhân dân ngưỡng vọng khói hương nghi ngút. Bà Trần Thị Hoa Thắng, Phó phụ trách Phòng Nghiệp vụ du lịch (Sở VH-TT-DL Phú Yên) cho biết: “Hàng tháng có khoảng 1.500 lượt khách đến khu di tích Thành An Thổ để tham quan, tìm hiểu, dâng hương đồng chí Trần Phú, Tổng bí thư đầu tiên của Đảng. Đây là một trong những điểm du lịch về nguồn nằm trên tuyến du lịch biển phía Bắc của tỉnh. Ngoài khách du lịch các nơi, đây là địa điểm để các trường học tổ chức những buổi học ngoại khóa giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh, sinh viên”.
Đi trên những con đường đến Di tích Thành An Thổ hôm nay, ta cảm nhận sự thanh bình trong từng ngôi nhà, ngõ xóm. Nhịp sống đang căng tràn trên vùng quê này.
TRẦNQUỚI
