“…Rồi dặt dìu mùa xuân theo én về, mùa bình thường thành mùa vui nay đã về. Mùa xuân ấy đang đến đầu tiên…”. Dường như nhiều năm gần đây, ca khúc “Mùa xuân đầu tiên” của nhạc sĩ Văn Cao mỗi dịp Tết đến lại ngân lên với một tần số không kém gì “Happy New Year” của nhóm ABBA. “Happy new year” dành cho cả thế giới, còn “Mùa xuân đầu tiên” mang tình cảm và tâm hồn người Việt
Tên tuổi Văn Cao được khẳng định như một bậc danh của thế kỷ 20. Cái dáng nhỏ thó và gầy gò của Văn Cao đi qua đời sống âm nhạc, đã để lại nhiều bài ca đẹp đến quyến rũ, đẹp đến nồng nàn, đẹp đến xa vắng. Thế nhưng, có ba ca khúc ông viết đã đánh dấu cùng ba cột mốc quan trọng của đất nước, đó là “Tiến quân ca”, “Tiến về Hà Nội” và “Mùa xuân đầu tiên”. Cuối năm 1944, ở căn gác nhỏ 171 Mông grăng (nay là 45 Nguyễn Thượng Hiền – Hà Nội), nhạc sĩ Văn Cao đã viết “Tiến quân ca” sau này trở thành Quốc ca. Rồi cuối năm 1949, tại chiến khu, Văn Cao đã viết “Tiến về Hà Nội” mang đầy dự báo cho ngày giải phóng Thủ đô. Và sau khi nước nhà thống nhất, từ chiếc đàn piano cũ kỹ góc khuất 108 Yết Kiêu – Hà Nội, ca khúc “Mùa xuân ra đời thật trẻ trung và trong sáng.
Nhạc sĩ Văn Cao
Cuộc đời Văn Cao đa tài mà thành ra đa…nạn. Thơ của ông, nhạc của ông, họa của ông thăng hoa bao tâm hồn, nâng đỡ bao số phận nhưng chính ông lại chua xót đến nỗi “có lúc nước mắt không thể chảy ra ngoài được”. Hiểu một chút về những thăng trầm của ông lại càng thấy ca khúc “Mùa xuân đầu tiên” hướng thiện như thế nào. Sau vụ “Nhân Văn Giai Phẩm”, nhạc sĩ Văn Cao không viết nhạc nữa, ông chuyển sang nghiên cứu và nhanh chóng hoàn thành công trình “Điệu thức năm cung trong dân ca đồng bằng và trung du Bắc bộ”. Giai đoạn im lặng đầy dằn vặt và đau khổ vì những sai lầm và quyền uy trưởng giả “người anh dẹt như một con dao. Gây nhiều vết thương cho bạn hữu”, Văn Cao vừa hiến dâng vừa nuốt hận: “Giữa sự sống và sự chết. Tôi chọn sự sống. Để bảo vệ sự sống. Tôi chọn sự chết”. Vậy mà sau quãng thời gian nặng trĩu ấy, trái tim ông vẫn reo lên trước một mùa xuân mới của dân tộc: “Ôi giờ phút yêu quê hương làm sao. Ôi giờ trong tay anh đầu tiên, một cuộc đời êm ấm…Từ đây người biết quê người. Từ đây người biết thương người..”. Điều đó thêm một lần khẳng định rằng: tài năng lớn dẫu có lúc bị che khuất đi, bị chìm xuống bẽ bàng vẫn luôn đồng hành với nhân dân, với thời đại: “Người mẹ nhìn đàn con nay đã về. Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên. Nước mắt trên vai anh, và sưởi ấm đôi vai em. Niềm vui phút giây như đang long lanh…”
Sắc xuân - Ảnh: Dương Thanh Xuân
“Mùa xuân đầu tiên” được Văn Cao giới thiệu với giới nghệ thuật mùa xuân năm 1976, nhưng vì nhiều lý do khách quan, bài hát không được công bố (mà vẫn được dịch và trình diễn tại Nga!). Mãi sau Văn Cao từ giã chúng ta, “Mùa xuân đầu tiên” mới được ghi âm và phát hành qua tiếng hát Thanh Thúy. Xuân Bính Tuất này, “Mùa xuân đầu tiên” bước vào tuổi 30, còn Văn Cao cũng đã ra đi hơn 10 năm. Nghe những thanh âm dạt dào: “Mùa bình thường thành mùa vui nay đã về. Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên, với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông, một trưa nắng vui hôm nay mênh mông” không thể không cảm ơn những ngày Văn Cao lầm lũi và tin yêu: “Dưới mái nhà. Một người đang ngủ. Với giấc mơ của những vì sao”.
TÂM HUYỀN
