Tổng thống Bush đã bác bỏ các đề xuất then chốt của Nhóm nghiên cứu Iraq sau khi hội đàm với Thủ tướng Anh Tony Blair hôm 7/12. Tuy nhiên, ông Bush cho biết sẽ tuyên bố chiến lược về Iraq sau khi nhận được đầy đủ các báo cáo của Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và Hội đồng An ninh quốc gia trong vài tuần tới.

Lính Mỹ ở Iraq - Ảnh: David Leeson

Ông Bush đã thể hiện thái độ lạnh lùng đối với hai đề xuất then chốt của Nhóm nghiên cứu Iraq: giữ các điều kiện khắt khe về mọi cuộc đàm phán với Iran và Syria, đồng thời từ chối ủng hộ lời kêu gọi rút phần lớn quân chiến đấu Mỹ vào đầu năm 2008 khỏi Iraq.

Báo cáo dày 160 trang có tên “Con đường tiến lên: Một đường hướng mới” nhấn mạnh chính sách của Tổng thống Bush không hiệu quả, dẫn đến tình trạng bạo lực gia tăng tới mức không kiểm soát được, nhân dân Iraq gặp nhiều khó khăn, còn năng lực của Mỹ để gây ảnh hưởng tại đó đang giảm dần. Nhóm nghiên cứu nêu ra tổng cộng 79 khuyến nghị đối với chính phủ, trong đó, Đồng chủ tịch Nhóm Nghị sỹ Lee Hamilton đặt việc điều chỉnh chiến lược quân sự lên hàng đầu.

‘’Tôi luôn nói rằng chúng ta muốn rút quân đội của chúng ta càng nhanh càng tốt’’, ông Bush cho biết, nhất quyết về nhu cầu phải ‘’linh hoạt và thực tế’’ và cột mọi thay đổi về lực lượng quân đội vào lời khuyên từ các tư lệnh Mỹ, như ông đã làm trong quá khứ. Ban đầu ông mô tả bạo lực gia tăng tại Iraq chỉ là ‘’đáng lo ngại’’ song sửa lại nhận định này khi một phóng viên chất vấn ông. ‘’Tình hình tại Iraq thật tồi tệ. Tôi nghĩ chúng tôi sẽ thành công nhanh hơn so với trước đây và tôi thất vọng về tốc độ thành công’’, ông Bush cho biết.

Về vấn đề Syria và Iran, ông Bush nói rằng Damascus và Tehran có thể được hoan nghênh nếu họ từ bỏ sự ủng hộ đối với những phần tử cực đoan và cam kết ủng hộ chính phủ non trẻ của Iraq, nếu không ‘’họ đừng nên xuất hiện’’. Ông cũng lặp lại điều kiện từ lâu của ông là Iran ngừng hoạt động hạt nhân nhạy cảm trước khi đàm phán trực tiếp. ‘’Nếu họ nhất trí ngừng chương trình làm giàu uranium, Mỹ sẽ bàn bạc với các đối tác. Tehran không cần tiếp tục sự ngoan cố này’’, ông Bush nói.

Ông Bush đã ca ngợi Nhóm nghiên cứu Iraq, gọi báo cáo của nhóm này là đáng nghiên cứu nghiêm túc. Ông tuyên bố ‘’người Mỹ mong đợi chúng ta đưa ra một chiến lược mới để đạt được mục tiêu này’’ và nhấn mạnh ‘’Chúng ta cần một cách tiếp cận mới’’.

Tuy nhiên, ông cho rằng báo cáo của Nhóm nghiên cứu Iraq chỉ là một trong nhiều báo cáo. Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao và Hội đồng an ninh quốc gia cũng đang soạn thảo các báo cáo. Tổng thống Bush cho biết ông sẽ tuyên bố chiến lược của ông về Iraq sau khi nhận được các báo cáo đó trong vài tuần tới.

‘’Tôi không nghĩ Jim Baker và Lee Hamilton mong đợi chúng tôi chấp nhận mọi đề xuất. Tôi biết họ mong đợi chúng tôi xem xét mọi đề xuất, rằng chúng tôi nên quan tâm tới lời khuyên của họ’’, ông Bush nói. Báo cáo của Nhóm nghiên cứu Iraq đã nhận định tình hình tại Iraq là ‘’trầm trọng và đang xấu đi’’, kêu gọi rút phần lớn quân chiến đấu Mỹ vào đầu năm 2008, đàm phán nhiều hơn với Iran và Syria cũng như một nỗ lực mới cho hoà bình Trung Đông.

Theo các quan chức Mỹ, Tổng thống Bush và Thủ tướng Blair cũng sẽ thảo luận các nỗ lực tăng quân của NATO tại Afghanistan, các kế hoạch hỗ trợ lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế tại tỉnh Darfur của Sudan và các quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Cuộc gặp diễn ra sau các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Quốc hội Mỹ 7/11 và sự ra đi của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld và Đại sứ Mỹ John Bolton.

Ông Bush nói rằng ông Blair sẽ sớm công du Trung Đông để hội đàm với Israel và Palestine, và hứa ‘’các nỗ lực cụ thể nhằm thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông’’. Chuyến công du của ông Blair sẽ tạo thuận lợi cho chuyến công du lần thứ tám của Ngoại trưởng Mỹ  Condoleezza Rice tới các vùng lãnh thổ này vào đầu năm 2007.

Trước khi Nhóm nghiên cứu Iraq công bố bản báo cáo và Thủ tướng Blair đến Washington, tờ New York Times số ra ngày 3/12 tiết lộ, hai ngày trước khi tuyên bố từ chức, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld đã đề nghị Chính quyền Mỹ thay đổi chiến lược tại Iraq. Trong một văn bản mật, mà tờ New York Times có được bản copy, gửi Nhà Trắng đề ngày 6/11, ông Rumsfeld cho rằng, chiến lược hiện nay của Mỹ tại Iraq “không được hiệu quả và đủ nhanh” và đề nghị phải có sự “điều chỉnh lớn”. Ông Rumsfeld cũng đề nghị lực lượng liên quân để cho người Iraq phải tăng cường trách nhiệm của mình.

Trong tài liệu này, ông Rumsfeld đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó nhấn mạnh việc tăng cường cố vấn Mỹ và chuyển thêm thiết bị cho các lực lượng an ninh Iraq; nhanh chóng giảm số căn cứ của Mỹ tại Iraq từ 110 căn cứ hiện nay xuống 55; rút các lực lượng Mỹ khỏi những nơi dễ bị tổn thương và sử dụng số quân này như một lực lượng triển khai nhanh để giúp các lực lượng an ninh Iraq khi cần thiết; tăng số quân Mỹ tại thủ đô Baghdad; ấn định thời gian rút quân...

HOÀNG KIM (Tổng hợp)