Vị vua cuối cùng của Afghanistan, Mohammad Zahir Shah, khi còn sống lưu vong ở Rome năm 2001.

Ông Shah qua đời tại tư dinh trong khu liên hợp phủ tổng thống ở Kabul. Tổng thống Karzai đã công bố tin buồn trong một cuộc họp báo được phát trực tiếp trên sóng truyền hình quốc gia. Ông Karzai gọi vị vua cuối cùng là "biểu tượng thống nhất quốc gia" và là người đã đem tới sự phát triển và xây dựng nền giáo dục Afghanistan.

Zahir Shah sinh ra tại Kabul năm 1914 nhưng được giáo dục ở Pháp. Ông đăng quang năm 1933 khi mới 19 tuổi sau khi vua cha bị ám sát.

Trong suốt đại chiến thế giới lần thứ hai, Vua Shah đã giữ vững được biên giới cũng như tính trung lập của Afghanistan. Sau cuộc chiến tranh này, ông đã nhận ra nhu cầu cấp thiết phải hiện đại hóa đất nước. Vua Shah đã mời nhiều cố vấn nước ngoài tới Afghanistan, thành lập trường đại học hiện đại đầu tiên và khuyến khích những mối quan hệ, giao lưu văn hóa và thương mại giữa nước này với châu Âu.

Tuy nhiên, vào giai đoạn này, những tranh chấp quyền lực ngấm ngầm giữa các phe phái ở Afghanistan vẫn còn tồn tại. Tháng 7/1973, trong thời gian đi chữa mắt ở Italia, Vua Shah đã bị lật đổ sau một cuộc đảo chính do một người anh em họ là Mohammad Daoud phát động. Daoud đã chống lại những nỗ lực mở cửa đất nước và phát triển quan hệ với phương Tây của ông.

Trong những năm tiếp sau cuộc đảo chính, vị vua cuối cùng của triều đại Pashtun 200 năm tuổi đã sống lưu vong tại một biệt thự ở ngoại ô Rome. Vào thời gian này, Afghanistan ngập chìm trong bạo lực phe phái và chiến tranh.

Sau khi chính quyền Taliban sụp đổ vào năm 2002, cựu vương hồi hương để tham dự một hội nghị hệ trọng quyết định tương lai của Afghanistan. Theo thỏa thuận đạt được tại hội nghị này, ông được phép chuyển về sống tại dinh thự của mình trước đây ở thủ đô Kabul. Ông Shah cũng chấp nhận không chống lại việc ông Karzai nắm giữ vị trí đứng đầu đất nước.

Theo nhận định của hãng thông tấn BBC, mặc dù bị một số người coi là "hiểm họa tiềm ẩn", ông Shah vẫn được xem là nhân vật lãnh đạo, có thể giải quyết những chia rẽ ở Afghanistan. Bất chấp những nghi kị, cựu vương từng nhiều lần tuyên bố không có tham vọng giành lại ngai vàng và muốn tránh xa khỏi chính trị.

"Ông (Shah) là đầy tớ và là người bạn của nhân dân. Ông tin tưởng vào quyền lực của nhân dân và các quyền con người", Tổng thống Karzai nói. Theo người đứng đầu Chính phủ, Afghanistan sẽ dành 3 ngày quốc tang để tưởng niệm vị vua quá cố.

Theo VNN