Quyết định của Mỹ tham dự một hội nghị tại Baghdad cùng với Iran và Syria là bước ngoặt ngoại giao sau nhiều tháng từ chối đối thoại với Tehran về việc ổn định tình hình Iraq. Đây chính là ''mắt xích khuyết thiếu'' trong chính sách đối ngoại của Mỹ tại Trung Đông.

Ngoại trưởng Mỹ Rice

Hôm qua, Ngoại trưởng Mỹ đã tuyên bố Mỹ sẽ tham dự hội nghị dự kiến diễn ra vào ngày 10/3 tới và nói rằng Washington ủng hộ việc Chính phủ Iraq mời Iran và Syria. 

Hôm nay, Syria cho biết một trợ lý của Bộ trưởng Ngoại giao nước này sẽ tham dự hội nghị. Cùng ngày, ông Ali Larijani, người đứng đầu Hội đồng An ninh quốc gia tối cao của Iran nói rằng Iran đang xem xét đề xuất của Iraq. ''Chúng tôi ủng hộ giải quyết các vấn đề Iraq bằng mọi cách và chúng tôi sẽ tham dự hội nghị nếu thấy thiết thực. Chúng tôi tin rằng an ninh của Iraq liên quan tới mọi nước láng giềng và các nước phải giúp bình ổn tình hình tại đây'', ông Larijani nói.

Như vậy, sau khi bác bỏ những khuyến nghị của Nhóm nghiên cứu Iraq rằng Mỹ nên đối thoại với Syria và Iran, chính quyền Bush giờ đang làm theo chính những khuyến nghị đó. Đây sẽ là các cuộc tiếp xúc cấp cao nhất giữa Mỹ và Iran trong hai năm qua.

Theo các nhà phân tích, các cuộc tiếp xúc tại Baghdad có thể mang lại nhiều kết quả hơn một chút so với cuộc gặp năm 2004 giữa Ngoại trưởng Mỹ lúc đó là ông Colin Powell và người đồng nhiệm Iran Kamal Kharrazi. Khi đó, họ được xếp ngồi cạnh nhau trong một bữa tiệc tại Ai Cập và chỉ nói chuyện phiếm.

Những dấu hỏi

Ngay lập tức xuất hiện hai câu hỏi: Tại sao Mỹ lại đồng ý tham dự hội nghị với Iran và quyết định này sẽ có tác động thế nào tới chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran?

Một phần của câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên nằm ở tuyên bố của bà Rice tại Thượng viện Mỹ. Về cơ bản, bà nói rằng chính quyền Bush đã đổi ý do Nhóm nghiên cứu Iraq và áp lực từ Quốc hội.

Tuy nhiên, theo các quan chức Nhà Trắng, còn một lý do nữa: Mỹ làm điều này do hiện ở một vị thế mạnh, chứ không phải rất yếu như cuối năm ngoái. Kể từ cuối năm ngoái, Mỹ đã liên tiếp tiến hành các chiến dịch ngoại giao và hiện cảm thấy có thể đối thoại với Iran từ một vị thế mạnh hơn, chứ không phải như một kẻ van xin. Washington sẽ yêu cầu Iran giúp đỡ chính phủ Iraq nhiều hơn.

Áp lực của Mỹ đối với Iran đã tăng lên từ nhiều phía: lên kế hoạch và bắt đầu tăng quân tại Baghdad, điều động một tàu sân bay thứ hai tới vùng Vịnh, đưa ra bằng chứng rằng Iran liên quan tới các thiết bị nổ được sử dụng chống lại quân Mỹ tại Iraq. Mỹ cũng đang lợi dụng một báo cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế rằng Iran đã phớt lờ hạn chót của LHQ ngừng chương trình làm giàu uranium và đã bắt đầu thảo luận các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Iran.

Ngoài ra, Mỹ đã vạch ra mục tiêu thúc đẩy chính phủ Iraq bằng cách hối thúc chính phủ này tự tổ chức công việc. Chẳng hạn nội các Iraq đã thông qua dự luật mới về việc thu hút các công ty dầu mỏ nước ngoài vào Iraq và về việc chia sẻ nguồn tài nguyên này cho các tỉnh.

Do vậy Mỹ, có thể thể hiện sự thay đổi về chính sách đối với Iran như là một điều gì đó sẽ thúc đẩy hơn nữa chính phủ Iraq.

Mặt khác, Iran có thể coi động thái này là một dấu hiệu suy yếu của Mỹ và là một bước tiến mới trong nỗ lực gia tăng ảnh hưởng của Iran tại Iraq và khu vực.

Vấn đề hạt nhân

Vấn đề hạt nhân của Iran vẫn chưa được giải quyết và có thể làm trật bánh mọi nỗ lực hòa giải giữa Mỹ và Iran về Iraq. Dù các cuộc tiếp xúc có diễn ra như thế nào chăng nữa giữa Mỹ và Iran, các cuộc gặp dự kiến này sẽ không bàn tới vấn đề hạt nhân. Chính quyền Bush hy vọng gia tăng áp lực đối với Iran cuối cùng sẽ buộc nước này thay đổi chính sách về chương trình làm giàu uranium hoặc thay đổi chính phủ.

Cùng lúc đó, mối đe dọa tấn công quân sự đối với Iran vẫn còn bỏ ngỏ, như Phó Tổng thống Dick Cheney đã nói. Theo các nhà phân tích, nếu coi chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Iran như một đường ray, căng thăng đang giảm bớt ở một thanh ray song vẫn còn ở thanh kia.