Ngày nay, Vovinam - Việt võ đạo đã trở nên phổ biến. Môn võ Việt này ngày càng thu hút nhiều người học và đã được Bộ GD-ĐT chủ trương đưa vào tập luyện trong trường học. Tuy nhiên, để Vovinam - Việt võ đạo phát huy được những giá trị tinh hoa, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người học, công tác huấn luyện phải chuyên nghiệp hơn.
THAY ĐỔI ĐỂ PHÙ HỢP
Qua những phương tiện khác nhau, Vovinam - Việt võ đạo đã không còn là môn võ xa lạ với nhiều người. Người ta nói đến Vovinam nhiều hơn cùng với cái nhìn thiện cảm mang tính dân tộc. Môn võ này ngày càng thể hiện được sự trưởng thành qua việc các tổ chức Vovinam trong nước và thế giới được ra đời. Hình ảnh của văn hóa Việt Nam qua các hoạt động Vovinam mang đến sự thân thiện hơn, hiểu biết hơn về đất nước, con người Việt Nam đối với bè bạn quốc tế. Vovinam góp phần truyền vào tâm hồn các môn sinh hào khí và niềm tự hào dân tộc. Chính sự trưởng thành mạnh mẽ và rộng khắp đến mọi lứa tuổi, thành phần xã hội đã thôi thúc những người tâm huyết với bộ môn này nghiên cứu, đổi mới công tác huấn luyện sao cho khoa học, hiện đại để đáp ứng nhu cầu thực tiễn ngày càng cao và mang lại hiệu quả tốt nhất cho người tập.
Lúc sanh tiền, Sáng Tổ Nguyễn Lộc từng khuyên các học trò một cách chân tình rằng: “Các chú phải thay đổi lề lối làm việc cho thích ứng với mọi hoàn cảnh, tân tiến mọi tổ chức để môn phái sau này khoa học hơn, mới mẻ hơn. Nếu các chú thấy được điều anh làm chưa hoàn mỹ thì có bổn phận sửa đổi cho tốt đẹp hơn. Phương pháp anh áp dụng còn thiếu sót thì các chú phải thay đổi cho hoàn bị hơn…”. Sự nhìn xa trông rộng một cách phóng khoáng của Sáng Tổ là nền tảng để những người tâm huyết với Vovinam mạnh dạn đặt vấn đề cải tiến chương trình cho phù hợp với sự phát triển mang tính phổ cập hiện nay.
Thời kỳ Vovinam do Sáng Tổ Nguyễn Lộc mới khai sinh trong hoàn cảnh đất nước đang đương đầu với họa thực dân cai trị, các tầng lớp thanh niên và sĩ phu yêu nước đang đứng lên chống lại sự thống trị của thực dân, mà võ thuật là một phương tiện. Vì vậy, hầu hết đòn thế của Vovinam thời bấy giờ mang tính chiến đấu cao, tính sát thương lớn. Các đòn sinh tử được cô đọng và tinh luyện để đạt đến mục đích cao nhất là hạ gục đối thủ nhanh và hiệu quả tối đa. Có thể nói chương trình huấn luyện Vovinam trong giai đoạn đầu nhằm phục vụ chiến đấu nhiều hơn, không hoàn toàn phù hợp với mục đích thể thao hiện nay.
Sau đó, đến thời võ sư Chưởng môn Lê Sáng, Vovinam được bổ sung nhiều đòn thế, quyền thảo phong phú hơn. Song, chương trình đa dạng này kéo theo thời gian biểu cho người tập khá dài dẫn đến người tham gia học Vovinam thì nhiều nhưng số bỏ dở nửa chừng cũng không phải ít. Vả lại, đem áp dụng vào mô hình thi đấu thể thao thì chưa phù hợp lắm. Điều đó đã minh chứng qua các điều lệ, luật thi đấu của Vovinam. Hơn nữa, để tiện phổ cập cho mọi lứa tuổi, nhất là đưa vào huấn luyện trong các trường học, có nơi bắt đầu ngay từ cấp tiểu học, cấp học mà võ sinh chỉ hướng tới mục đích là rèn luyện thể chất chứ không tính chuyện chiến đấu, thì còn nhiều chuyện để bàn. Mặt khác, một số lại có nhu cầu học võ để tự vệ, một cách tự vệ hữu hiệu, thiết thực chứ không mang nặng lý thuyết theo chương trình hiện hành. Vậy nên thay đổi chương trình huấn luyện Vovinam - Việt võ đạo hiện nay để phù hợp với thực tế và đáp ứng nhu cầu người học là một điều cần thiết.
ĐỔI MỚI THEO HƯỚNG KHOA HỌC
Để chuyên nghiệp hóa công tác huấn luyện, trước hết cần phải điều chỉnh chương trình huấn luyện cho phù hợp. Ở chương trình tự vệ, muốn người học sau thời gian ba tháng có đủ khả năng tự vệ, thiết nghĩ không cần phải thực hiện đầy đủ năm chiến lược theo quy trình. Có thể lược bớt các kỹ thuật không cần thiết như: chém, đấm lao, bật ngược, phạt ngang… mà chỉ cần tập trung học đấm thẳng, đấm móc, các lối đá thẳng và đá tạt… Ngoài ra, người học không nhất thiết phải luyện đến năm lối tấn như trong chương trình. Một số đòn thế nặng và khó ở cấp thấp nên chuyển lên cấp trên để mang lại kết quả cao hơn; đồng thời không gây chán nản cho người tập.
Vovinam dựa trên căn bản võ và vật cổ truyền dân tộc. Vì vậy, nếu đòn chân tấn công là nét đặc trưng của Vovinam được đưa vào áp dụng trong các giải đấu đối kháng thì vật cũng nên nghiên cứu đưa vào nhằm đa dạng hóa hình thức này, đồng thời tạo sự khác biệt về hình thức với môn quyền tự do của võ cổ truyền Việt Nam.
Bên cạnh đó, phương pháp giảng dạy cần chuyên nghiệp hóa. Bất kỳ ở chương trình cấp nào và đơn vị huấn luyện nào cũng cần xây dựng, áp dụng triệt để giáo án giảng dạy. Giáo án sẽ giúp HLV bám sát chương trình một cách khoa học, tránh dạy theo kiểu ngẫu hứng. HLV cần xây dựng giáo án riêng biệt cho các lứa tuổi khác nhau, lên một giáo trình huấn luyện mang tính đặc thù cho từng ngành chuyên môn với thời gian huấn luyện phù hợp. Ngoài ra, các HLV cần tổ chức các buổi dự giờ để học tập kinh nghiệm lẫn nhau, đồng thời đánh giá được những ưu khuyết điểm của từng đơn vị, cá nhân để kịp thời chấn chỉnh cho phù hợp; nên tổ chức định kỳ các buổi tập huấn cho các HLV đang trực tiếp giảng dạy, chú trọng đến phần phân tích bằng lý thuyết khi hướng dẫn đòn. Hoạt động này sẽ làm cơ sở để xét cho việc thi thăng cấp của các võ sư, HLV chứ không phải chỉ đủ điều kiện về niên hạn và thuộc bài là được thi thăng cấp như lâu nay vẫn làm.
Hệ thống quản lý cần được sắp xếp và phân cấp rõ ràng, tránh sự chồng chéo dẫn tới một số CLB, điểm tập hoạt động kiểu tự phát, tự quản không theo một quy chế. Để quản lý chặt chẽ và hiệu quả hơn, cần căn cứ vào sinh hoạt liên tục của các HLV mà cấp chứng nhận công nhận là HLV. Ngoài ra cần tổ chức các cuộc hội thảo chuyên đề để nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các võ sư, HLV cũng như khai thác thêm một số mặt về võ thuật và võ đạo của bản môn. Qua đó sẽ thu thập nhiều ý kiến nhằm góp phần hoàn chỉnh hơn trong tình hình phát triển hiện nay của môn phái.
Võ sư CHÂU MINH HAY
