Cách nay 23 năm, tôi nhận quyết định về giảng dạy tại Trường cấp 2-3 Lê Lợi ở huyện miền núi Đồng Xuân. Đến giờ, niềm vui mừng được làm thầy vẫn nguyên vẹn. Gắn bó với mái trường thân thương ấy, những năm tháng sống ở khu tập thể giáo viên sẽ mãi là ký ức ngọt ngào, khó phai.
Một chiều đông nhạt nắng, gió thổi từng cơn buôn buốt, chuyến xe đò chật kín người và lỉnh kỉnh hàng hóa rời bến xe Tuy Hòa đưa tôi về phố núi La Hai. Lần đầu đặt chân đến đây nên mọi thứ đều bỡ ngỡ, từ dòng sông, chiếc cầu, ngôi trường nhỏ... Cô hiệu phó phụ trách đưa tôi đến căn phòng cạnh giếng nước, có 6 chiếc giường ghép lại dành cho 8 thầy giáo trẻ, duy nhất một lối đi rất hẹp và chiếc bàn chữ nhật để cùng nhau soạn bài. Các thầy lớn nói đây là bếp ăn tập thể xưa, giờ trưng dụng làm phòng ở. Mái ngói bể dột, cánh cửa sổ mục gãy không thể khép, mùa nắng chẳng lo nhưng đông sang là gió lùa mưa tạt, lạnh ướt tứ bề.
Trường được thành lập năm 1980 thì khu tập thể giáo viên cũng có từ đó. Nghe kể lại, ban đầu khu tập thể được dựng từ tranh tre nứa lá, về sau được kiên cố hơn bằng dãy nhà cấp 4, tường vôi mái ngói, gồm 15 phòng, nằm trong khuôn viên trường. Thầy cô giáo từ khắp nơi như Nghệ An, Quảng Bình, Huế, Bình Định, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Phú Yên… về đây dạy học và chọn gắn bó cả đời với mảnh đất Đồng Xuân nhiều gian khó mà nặng nghĩa tình. Nhờ có khu tập thể nên thầy cô và gia đình nhỏ của họ ổn định nơi ăn ở, yên tâm công tác. Khi có điều kiện tạo lập nhà riêng, thầy cô nhường phòng cho đồng nghiệp trẻ. Cứ thế, trải qua bao mùa mưa nắng, những căn phòng rộng chừng 20m2 với mái ngói rêu hoen, tường vôi loang lổ, nền xi măng bong tróc, la phông đầy mối mọt gặm nhấm đã che chở cho biết bao thầy cô giáo trong buổi đầu xa quê lập nghiệp.
Dấu ấn đậm nét nhất là nề nếp sinh hoạt và tình người nồng ấm. Mỗi sáng chủ nhật cùng nhau dọn vệ sinh vì nền sân đất, thêm mấy cây xà cừ cổ thụ rụng lá, cỏ dại mọc nhiều. Không khí lao động hăng hái, tự giác, rộn ràng cả tập thể. Mỗi chiều tan lớp là các thầy í ới gọi nhau ra sân bóng chuyền, dù chơi bóng chưa tốt nhưng vui vẻ, hào hứng. Đêm sáng trăng là kê bàn ra sân đàn hát. Tiếng ghi ta réo rắt bổng trầm, giọng ca rặt chất Huế của thầy Lê Mậu Phú, thầy Nguyễn Hiền cứ ngân nga những giai điệu mượt mà và sâu lắng, lúc thì “dường như ai đi ngang cửa/ gió mùa đông bắc se lòng/ chút lá thu vàng đã rụng/ chiều nay cũng bỏ ta đi”, khi thì “tạm biệt, tạm biệt mùa đông/ tạm biệt ánh lửa hồng/ xa rồi vòng tay ấm/ mùa đông sẽ đi qua/ rồi anh cũng đi xa”… Ngày 1/4/2001 khi biết tin Trịnh Công Sơn mất, các thầy đã dành trọn một đêm để hát những tình khúc của cố nhạc sĩ tài hoa, từ “Diễm xưa”, “Biển nhớ” đến “Huyền thoại mẹ”, “Một cõi đi về”… Đêm đó, âm nhạc của Trịnh quyện hòa với sương núi, với ánh trăng non đầu tháng rồi tan chảy đẫm đầy cỏ cây miền sơn cước, khiến lòng người cũng da diết, miên man.
Niềm vui lớn ở tập thể là khi có thầy cô giáo nên duyên vợ chồng. Đa số từ xa đến, họ gặp và yêu nhau rồi nên tình nên nghĩa trên chính mảnh đất đường thơm, mía ngọt. Những đứa trẻ chào đời, tiếng bi bô cười nói, từng bước chân chập chững rồi vững vàng lớn khôn cũng là niềm vui chung của mọi người. Ở tập thể, các thầy quây quần bên tách trà ly rượu, các cô chia sẻ chén mắm mớ rau, cuộc sống dẫu khó khăn nhưng ăm ắp tình thân ái. Nghỉ hè, thầy cô về thăm quê nên khu tập thể vắng hơn, còn lại lúc nào cũng rộn vui, nhất là khi trường tổ chức văn nghệ hoặc vào dịp lễ, tết.
Khu tập thể đã hoàn thành sứ mệnh. Chốn xưa giờ là trường mầm non khang trang, rộn vui tiếng trẻ. Thầy cô đã có nhà riêng và trường cũng có nhà công vụ bề thế, tiện nghi. Với tôi, mỗi khi nhớ lại thời gian sống ở tập thể từ năm 2000-2008 thì lòng bâng khuâng, chợt nhớ và gọi thầm tập thể ngày xưa ơi!
PHAN HUY THÙY
