Nhiều năm qua, Phú Yên đã đầu tư hàng trăm tỉ đồng xây dựng nhiều hồ thủy lợi phục vụ sản xuất. Bên cạnh nhiều công trình thi công dang dở, kéo dài; một số công trình đã hoàn thành nhưng không có kênh dẫn vào đồng ruộng để tưới, gây lãng phí, ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống của người dân.

Hồ chứa nước La Bách (Sông Hinh) đã hoàn thành trong khi đồng ruộng chưa cải tạo nên chưa phát huy tác dụng - Ảnh: T.HƯƠNG

Hồ thủy lợi La Bách (Sông Hinh) có vốn đầu tư 24,6 tỉ đồng từ nguồn vốn tín dụng chuyên ngành JICA (Nhật Bản) tưới cho 100ha lúa 2 vụ và 178ha mía ở các buôn La Bách và Lê Diêm (thị trấn Hai Riêng). Công trình này hoàn thành từ tháng 7/2012, đã tích đầy nước nhưng không thể phục vụ tưới tiêu do chưa có ruộng, mà phải xả nước ra suối gây lãng phí.

Theo ông Trần Thanh Định, Phó chủ tịch UBND huyện Sông Hinh, trong quá trình thực hiện dự án hồ chứa nước La Bách, ngoài kinh phí đầu tư 24,6 tỉ đồng của JICA, chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng để san ủi đồng ruộng, xây lắp kênh mương nội đồng không được đưa vào dự toán nên không có kinh phí thực hiện. Hiện nay, huyện Sông Hinh đang xây dựng phương án đổi đất để cải tạo đồng ruộng. Do vùng đất này phần lớn là gò đồi, chỉ phù hợp với các loại cây trồng cạn như sắn, mía, đậu, nên phải cải tạo lại đất mới có thể trồng lúa nước. Tuy nhiên, có hai vấn đề khó khăn đặt ra hiện nay là liệu bà con có chấp thuận phương án đổi đất gò lấy ruộng nước hay không, kinh phí để cải tạo đồng ruộng quá lớn nên UBND huyện Sông Hinh vẫn chưa thể cân đối. Ông Y Cư, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Sông Hinh cho biết thêm, có 20ha đất của 52 hộ dân ở dọc tuyến kênh tưới và bãi thải vật liệu khi xây dựng hồ La Bách bị ảnh hưởng do chậm đền bù nên hầu hết các hộ này đều không chịu di dời. Những khó khăn, vướng mắc trên đã xảy ra một nghịch lý là tuy nằm cạnh hồ nước đầy, nhưng hàng chục hecta ruộng, vườn của các hộ gia đình ở các buôn La Bách, Lê Diêm (thị trấn Hai Riêng) vẫn phải chịu khô hạn.

Hồ chứa nước Kỳ Châu (Đồng Xuân) được khánh thành vào đầu tháng 2/2013, có nhiệm vụ tưới cho hơn 480ha lúa 2 vụ và mía, cấp nước sinh hoạt cho hơn 4.100 dân nhưng hiện mới chỉ tưới được 60ha lúa. Chủ đầu tư là Ban quản lý dự án Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai vẫn chưa hoàn thành thủ tục bàn giao cho đơn vị quản lý, khai thác là Công ty TNHH một thành viên Thủy nông Đồng Cam, vì còn một số hạng mục kênh nhánh chưa hoàn thành. Chính vì vậy mà hiện nay hồ chưa có chủ, dẫn đến việc khai thác, quản lý không đem lại hiệu quả cao, dễ bị hư hỏng. Theo ông Ngô Thạch Phổ, Trưởng ban quản lý dự án Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai, trước mắt đơn vị giao cho xã Đa Lộc tạm thời quản lý hồ, nhưng do địa phương không có chuyên môn về lĩnh vực này nên rất khó. Sắp tới, đơn vị sẽ tham mưu cho UBND tỉnh giao từng phần cho các đơn vị chức năng quản lý, vận hành.

Hồ La Bách tích đầy nước nhưng không có ruộng tưới, phải xả nước ra suối gây lãng phí - Ảnh: P.NAM

Hồ chứa nước buôn Đức ở xã Ea Trol (Sông Hinh) có tổng mức đầu tư 113 tỉ đồng từ nguồn trái phiếu Chính phủ. Theo kế hoạch, công trình được đưa vào sử dụng cuối tháng 8/2011, cung cấp nước tưới cho hơn 300ha cây trồng và nuôi trồng thủy sản cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số buôn Bầu, buôn Thinh, buôn Ly (xã Ea Trol). Tuy nhiên, thời gian qua việc thi công ì ạch, ảnh hưởng đến sản xuất của người dân và hiện vẫn còn nhiều hạng mục dở dang.

Hồ chứa nước Xuân Bình (TX Sông Cầu) được thiết kế tưới cho 100ha lúa 2 vụ của các xã Xuân Bình và Xuân Lộc; cung cấp 4.000m³ nước/ngày đêm cho Khu Công nghiệp Đông Bắc Sông Cầu, đồng thời cấp nước cho vùng nuôi tôm với diện tích từ 60 đến100ha. Tuy nhiên, trong quá trình thi công đã xuất hiện nhiều bất cập nên công trình chưa thể nghiệm thu hoàn công. Đáng chú ý là cuối năm 2009, cơn lũ lịch sử làm công trình bị hư hỏng nặng, ước tổng thiệt hại khoảng 8 tỉ đồng. Cuối năm 2010, UBND tỉnh đã thành lập đoàn thanh tra về những sai phạm trong quản lý, đầu tư xây dựng hồ này. Kết quả, công trình có 9 gói thầu (trừ gói thầu số 2 xây lắp đập chính Suối Thùng thi công hoàn chỉnh, hoạt động ổn định đã được phê duyệt quyết toán), còn 8 gói thầu còn lại đều có sai phạm. Trước thực trạng trên, mới đây, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở NN-PTNT phối hợp với các sở, ngành liên quan xác định lại các nội dung cụ thể để bàn giao cho Công ty TNHH một thành viên Thủy nông Đồng Cam quản lý khai thác hồ chứa nước Xuân Bình. Đồng thời yêu cầu Ban quản lý dự án Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai tiếp tục đầu tư những hạng mục còn lại và sửa chữa các hạng mục đã bị hư hỏng. Theo ông Ngô Thạch Phổ, Trưởng ban quản lý dự án Thủy lợi và Phòng, chống thiên tai, việc sửa chữa khắc phục theo chỉ đạo của tỉnh, các nhà thầu rất miễn cưỡng, trong đó có nhà thầu đã phá sản nên rất khó thực hiện. Ngoài ra, do chưa bố trí được kinh phí sửa chữa, nên mặc dù đã có nhiều cuộc họp giao trách nhiệm cụ thể nhưng hiện các công trình vẫn chưa triển khai xong các thủ tục cần thiết, còn dở dang. Nghiêm trọng nhất là đập Bình Ninh, một trong những hạng mục quan trọng của hồ chứa nước Xuân Bình, bị nước lũ cuối năm 2009 phá hủy hoàn toàn, đến nay vẫn chưa được khắc phục. Không có nguồn nước bổ sung về hồ chứa, hiện tại công trình mới chỉ tưới được 1/3 diện tích thiết kế.

PHƯƠNG NAM