Sau hơn 1 năm triển khai mô hình cánh đồng lúa mẫu tại 25 hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh, hiệu quả mang lại không chỉ góp phần nâng cao sản lượng, năng suất lúa, giúp phát triển kinh tế hộ, mà còn tạo cơ hội cho xã viên tiếp cận những tiến bộ khoa học kỹ thuật.
Mô hình cánh đồng lúa mẫu tại HTX Hòa Kiến 1 (TP Tuy Hòa)- Ảnh: M.DUYÊN
HIỆU QUẢ BƯỚC ĐẦU
Tại huyện Đồng Xuân, HTX sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp (SXKDDVNN) Long Hà ở thị trấn La Hai và HTX SXKDDVNN Phước Hòa ở xã Xuân Phước phối hợp với Phòng NN-PTNT huyện triển khai mô hình cánh đồng mẫu trên 15ha, với giống lúa lai TH3-3. Do lần đầu đưa vào sản xuất giống lúa lai này, nên xã viên còn e ngại về hiệu quả. Thế nhưng, nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động, mô hình này đã thu hút được gần 100 hộ tham gia. Kết quả, trong vụ đông xuân 2012-2013, năng suất lúa của cánh đồng mẫu đạt 78 tạ/ha, cao hơn 16 tạ/ha so với ruộng đối chứng và tăng lãi ròng gần 4 triệu đồng/ha so với giá lúa thuần đại trà.
Nếu các HTX ở huyện Đồng Xuân trình diễn mô hình cánh đồng mẫu nhằm đưa cây lúa lai “bén rễ” ở địa phương, phù hợp với nhu cầu tăng sản lượng lúa của người dân thì tại huyện Phú Hòa và Tuy An các HTX triển khai cánh đồng mẫu lớn để sản xuất lúa giống cấp xác nhận, giống nông hộ, hướng tới xóa bỏ hẳn thói quen sử dụng lúa thịt làm giống. Hiện 13 HTX ở huyện Phú Hòa sử dụng 76,6ha để xây dựng mô hình mẫu trên cây lúa. Vụ đông xuân vừa qua, ruộng mô hình năng suất đạt 79,2 tạ/ha, sản lượng gần 41.000 tấn. Trong đó, các HTX thu được 607 tấn lúa giống với 210 tấn giống xác nhận và gần 400 tấn giống nông hộ. Riêng mô hình triển khai tại HTX Nông nghiệp An Ninh Tây trên diện tích 20ha và tại HTX NN Nam An Nghiệp trên diện tích 24ha, đã cho lãi ròng 27 triệu đồng/ha, cao hơn 13,8 triệu đồng/ha so với lúa bình thường. Lúa giống do các HTX này sản xuất được các doanh nghiệp kinh doanh lúa giống ở tỉnh Quảng Ngãi hợp đồng bao tiêu.
Hướng tới một nền nông nghiệp hàng hóa là mục tiêu chung của ngành Nông nghiệp Phú Yên, nên HTX NN Kinh doanh tổng hợp (KDTH) Hòa Kiến 1 và HTX NN KDTH Bình Kiến 2 (TP Tuy Hòa) đã chủ động quy hoạch hơn 40ha, đồng thời phối hợp với Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh xây dựng cánh đồng lúa mẫu lớn sử dụng các giống Xuyên Hương 178, PC6… cho sản phẩm lúa thương phẩm. Lợi nhuận thu được cao hơn giống đối chứng trên 5 triệu đồng/ha.
Ông Nguyễn Thành, Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh cho biết, xây dựng mô hình cánh đồng mẫu là cách làm “tai nghe, mắt thấy” giúp nông dân hình thành thói quen sản xuất nông nghiệp gắn với áp dụng khoa học kỹ thuật. Bà con tự tay làm, tự thẩm định chất lượng khi trực tiếp thấy cây lúa phát triển tốt, ít sâu bệnh, cho năng suất cao, chất lượng tốt; đồng thời tiết kiệm chi phí vật tư nông nghiệp cũng như lượng giống nên bước đầu mô hình thu hút được nhiều hộ nông dân tham gia. Đặc biệt, thông qua các mô hình này, người dân được hướng dẫn quy trình chăm sóc cây lúa theo từng giai đoạn sinh trưởng phát triển, được học hỏi nhiều cách làm mới có hiệu quả hơn.
TIẾP CẬN KHOA HỌC KỸ THUẬT
Mô hình cánh đồng lúa mẫu không chỉ đưa các giống mới chứa nguồn gen tốt vào sản xuất mà còn gắn với phương pháp chăm sóc khoa học, như “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, VietGAP (sản xuất nông nghiệp tốt theo tiêu chuẩn toàn cầu)…; cùng các biện pháp phòng trừ dịch hại theo IPM (Chương trình quản lý dịch hại tổng hợp), ICM (Chương trình quản lý cây trồng tổng hợp)… Trong quá trình tham gia mô hình, xã viên được các kỹ sư nông nghiệp và nhân viên khuyến nông của HTX hướng dẫn cách gieo sạ, bón phân cân đối, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý theo từng loại giống, từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của cây lúa. Nhờ vậy người dân học hỏi được kỹ thuật mới, thay đổi dần tập quán canh tác từ sạ lan dày sang sạ hàng, sạ hợp lý và bón phân hợp lý… Đến nay, một số hộ xã viên có thể tự sản xuất giống theo chương trình giống nông hộ, đúng quy trình, đảm bảo chất lượng tương đương lúa giống của các trại giống.
Ông Đoàn Vĩnh Ái ở thôn Mỹ Thành, xã viên HTX NNKDTH Hòa Thắng 2 (Phú Hòa) cho biết, gia đình tôi tham gia mô hình cánh đồng mẫu sản xuất lúa theo hướng VietGAP trên diện tích 1.500m2. Gia đình được nhân viên HTX hướng dẫn ghi chép tỉ mỉ quá trình phát triển của cây lúa, các biểu hiện bệnh ở từng giai đoạn cũng như việc sử dụng từng loại phân và bón với số lượng bao nhiêu… Tôi cũng như nhiều nông dân khác từ trước đến giờ vẫn làm ruộng theo cách truyền thống nên nay phải có sổ sách với sự chính xác thì lúc đầu thấy không quen. Nhưng rồi sau 1, 2 lần, được cán bộ HTX phân tích những số liệu mình ghi chép được, tôi mới thấy hết sự quan trọng và lợi ích của nó. “Giờ thì mình nhìn cây lúa đã thông suốt hơn rồi, biết được cây lúa đang ở giai đoạn nào, cần những dưỡng chất gì để phát triển, cũng như đang mắc bệnh gì và cần loại thuốc nào. Nhờ vậy mà gia đình tôi giảm được chi phí mua lúa giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và sản lượng lúa tăng nên thu nhập cũng khá hơn”, ông Ái nói.
Ông Lê Luân, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết, việc thay đổi tập quán canh tác, gắn khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp thông qua mô hình cánh đồng lúa mẫu, sẽ giúp xã viên nâng cao nhận thức, tăng thu nhập và cải thiện đời sống. Thời gian tới, khi Luật HTX 2012 chính thức có hiệu lực (7/2013) thì lợi ích xã viên trong các HTX, nhất là các HTX NN được quan tâm đầu tư. Điều này phù hợp với kế hoạch của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2013-2015 với chủ trương toàn tỉnh phấn đấu xây dựng cánh đồng lúa mẫu trên khoảng 200ha, áp dụng cơ giới hóa và liên kết 4 nhà trong sản xuất nông nghiệp. Theo đó, các HTX được coi là kênh đắc lực để triển khai và hoàn thành kế hoạch này.
MINH DUYÊN
