Huyện Tuy An có 7 di tích, danh thắng cấp quốc gia, 5 di tích lịch sử được xếp hạng cấp tỉnh. Thế nhưng, từ nhiều năm qua, nguồn tài nguyên này vẫn còn ở dạng tiềm năng, chưa thể là điểm đến hấp dẫn đối với du khách.

Di tích lịch sử quốc gia Mộ và đền thờ Lê Thành Phương rất cần được đầu tư tôn tạo xứng tầm - Ảnh: T.QUỚI

NHIỀU GIÁ TRỊ ĐỂ KHAI THÁC DU LỊCH

So với các địa phương khác trên địa bàn tỉnh, huyện Tuy An có nhiều và đa dạng các loại hình di tích, danh thắng. Trong số 7 di tích, danh thắng cấp quốc gia, có 3 di tích lịch sử (địa đạo Gò Thì Thùng, nơi xảy ra vụ thảm sát Ngân Sơn - Chí Thạnh, mộ và đền thờ Lê Thành Phương), 1 di tích lịch sử - nghệ thuật (chùa Đá Trắng - Từ Quang), 1 di tích khảo cổ (thành An Thổ) và 2 di tích thắng cảnh (đầm Ô Loan, gành Đá Dĩa). Đó là chưa kể huyện Tuy An còn có một phần diện tích mặt nước của danh thắng Vịnh Xuân Đài và nhiều danh lam, thắng cảnh chưa được xếp hạng nhưng có giá trị về phát triển du lịch như: bãi Phú Thường - Hòn Yến (xã An Hòa), bãi Xép (xã An Chấn), bãi tắm hòn Lao Mái Nhà (xã An Hải), nhà thờ Mằng Lăng (xã An Thạch)... Tuy có giá trị khai thác du lịch nhưng các điểm di tích, danh thắng này nhiều năm nay trong tình trạng bảo tồn là chính chứ chưa có sự đầu tư bài bản để phát huy giá trị, mang lại lợi ích kinh tế thực sự.

 Theo khảo sát đánh giá tài nguyên khai thác du lịch đối với các di tích, danh thắng của Sở VH-TT-DL Phú Yên phối hợp với Viện nghiên cứu phát triển du lịch (Tổng cục Du lịch) thì các điểm di tích, danh thắng ở Tuy An có giá trị khai thác du lịch ở mức cao. Không ít các chuyên gia du lịch, du khách khi đến tham quan những điểm đến ở huyện Tuy An đã ngẩn ngơ trước vẻ đẹp thiên nhiên và chiều sâu trầm tích văn hóa của một vùng đất. Tiến sĩ Hà Văn Siêu, Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển du lịch, nhận xét: “Phú Yên nói chung, trong đó có huyện Tuy An sở hữu rất nhiều di tích danh thắng. Nếu được đầu tư đúng mức, bài bản thì không chỉ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các di tích, danh thắng mà còn mang lại nguồn lợi kinh tế lớn từ phát triển du lịch”.

ĐẦU TƯ CHƯA XỨNG TẦM

Điểm lại quá trình bảo tồn và phát triển đối với các di tích, danh thắng từ lúc được công nhận cấp quốc gia đến nay sẽ thấy chưa có di tích, danh thắng nào được đầu tư xứng tầm. Mộ và đền thờ Lê Thành Phương được công nhận xếp hạng di tích cấp quốc gia ngày 27/9/1996, đến nay đã 17 năm, chỉ 1 lần trùng tu. Hiện trạng còn rất đơn sơ, chỉ có 1 ngôi đền (khiêm tốn), khu mộ, nhà trưng bày, sân hành lễ. Hàng năm, huyện Tuy An phối hợp Sở VH-TT-DL tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm ngày mất của danh nhân lịch sử Lê Thành Phương kết hợp với hội hè, trò chơi dân gian ở quy mô địa phương. Di tích lịch sử Địa đạo Gò Thì Thùng, được công nhận di tích cấp quốc gia năm 2008, đến nay gần như nguyên trạng chưa được đầu tư trùng tu. Thậm chí, nơi đây, đất trong phạm vi di tích đang bị người dân lấn chiếm để sản xuất nông nghiệp. Năm 2011 (nhân Năm Du lịch quốc gia Duyên hải Nam Trung Bộ), ngành Văn hóa đã đầu tư xây dựng Khu di tích Thành An Thổ, nơi sinh của đồng chí Trần Phú, Tổng bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam được xem là một trong những công trình quy mô, có thể đưa du khách đến tham quan, tìm hiểu.

Hai danh thắng cấp quốc gia là Đầm Ô Loan và Gành Đá Dĩa cũng còn trong tình trạng hoang sơ. Đầm Ô Loan vẫn là nơi để người dân nuôi trồng thủy sản một cách tự phát, ồ ạt, thiếu kiểm soát. Trong khi đó, gành Đá Dĩa được quan tâm hơn khi năm 2011 có vốn hỗ trợ từ Trung ương, tỉnh đã xây dựng đường bê tông nối từ quốc lộ 1 và nhà dừng chân cho du khách...

Ông Lê Văn Tiến Dũng, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Tuy An bộc bạch: “Là địa phương có nhiều di tích, danh thắng nhưng huyện Tuy An chưa thể phát triển du lịch, đây là điều mà lãnh đạo huyện và tỉnh trăn trở. Tất cả những người có trách nhiệm, có kinh nghiệm về văn hóa, du lịch khi đến Tuy An đều xuýt xoa với cái đẹp, ngưỡng mộ trước bề dày trầm tích văn hóa. Nhưng nguồn tài nguyên quý giá ấy vẫn còn ở dạng tiềm năng chưa được đầu tư và khai thác đúng mức”.

TRẦN QUỚI